یکی از زیباترین و کهن‌ترین کشورهای جهان برای سیاحت و دیدن مناظر بی‌همتا و خوردن دلچسب‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاها، همسایه نزدیک ما، ترکیه است. معروفترین غذاهای ترکیه برای بسیاری از ما ایرانیان آشنا و دلچسب است.
ترکیه، کشوری که با هزاران سال قدمت و با فرهنگ و زبانی که ریشه‌های مشترکی با ایران دارد، در گذار تاریخ و تغییر امپراطوری‌ها دهه‌ها و سده‌های متمادی یا بخشی از یک کشور متحد و واحد بوده یا دو جبهه ی متخاصم که بر هم یورش می‌بردند.
هر چه بوده و گذشته این کشور دوست و همسایه با روابط نیکویی که با ما دارد، نه تنها مقاصدی برای تفریح، بلکه مکانی همیشگی برای زندگی و در سال‌های اخیر مهاجرت بوده‌اند.
اما ما در سفر امروز، قصد بررسی جنگ و جدال‌ها، صلح و دوستی‌ها و امپراطوری‌ها و ارتش‌ها را نداریم. ما امروز می‌خواهیم در خصوص یکی از محبوب‌ترین و دلچسب‌ترین موضوعات در جهان صحبت کنیم؛ بحث خوشمزه غذا.
چرا ترکیه آنقدر خوشمزه شده است؟
در میان اروپا و آسیا، جایی که فرهنگ و جغرافیای شرق و غرب به هم می‌رسند، یک دیگ بزرگ به نام ترکیه به بهترین شکل سلیقه و طعم غذاهای شرقی و غربی را در هم آمیخته و سفره‌ای رنگارنگ و اشتهاآور پیش رویتان گشوده است.
ترکیه سبد شگفت انگیزی از غذاهای غنی است. غذاهای خوشمزه ترکیه، یکی از قدیمی‌ترین خوراک‌های جهان است و قدمت آن‌ها به هزاران سال می رسد. موقعیت جغرافیایی، آب و هوا، تجارت، مذهب و نفوذ خارجی فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون در طول تاریخ، همگی به شکل‌گیری معروفترین غذاهای ترکیه کمک کرده‌اند.
از شرق تا غرب، از زمین های کوهستانی گرفته تا سواحل زیبا و بلورین آن، ترکیه کشوری بزرگ با انتخاب غذاهای متنوع است.
فرهنگ غذایی ترکیه دارای ترکیبی از خوراک‌های محلی و همچنین تأثیرات خارجی است. غذاهای دریایی در غرب محبوب‌تر هستند و هرچه بیشتر به سمت جنوب و شرق پیش بروید، متوجه خواهید شد که غذاها شروع به تند شدن می‌کنند.
یک تجارت اشتهاآور
قرار داشتن این کشور در نزدیکی دریای مدیترانه و ارتباط با شرق دور باعث شد که ترک‌ها کنترل مسیرهای تجاری اصلی را به دست آورند. با حضور امپراتوری عثمانی که مرکز آن ترکیه امروزی بود، ترک‌های مسلمان تجارت غذا و ادویه را در خاورمیانه به کنترل خود درآوردند. این امر باعث شکل‌گیری، تثبیت و افزایش تنوع غذاهای لذیذ ترکیه‌ای شد.
علاوه بر این، بومیان ترکیه از نوادگان قبایل کوچ‌نشین آسیای غربی و مغولستان بودند؛ گله‌دارانی که زندگیشان به شدت به گوشت و کوفته‌های پر از پنیر متکی بود. شایان ذکر است که ایرانی‌ها و چینی‌ها بر قبایل کوچ‌نشین تأثیر زیادی گذاشتند و به همین دلیل است که نودل هنوز در میان آنان بسیار رایج است.
اما عوامل دیگری نیز در شکل‌گیری غذاهای لذیذ این کشور تاثیر داشتند که در ادامه آن‌ها را بررسی میکنیم.
تاثیر جغرافیا بر غذاهای ترکیه‌ای
از نظر جغرافیایی، این کشور سرزنده، الگوهای آب و هوایی متفاوتی دارد. به همین دلیل، از سبزیجات تازه گرفته تا میوهها و گیاهان دارویی گوناگون، به وفور در آن یافت می شود. همچنین که ترکیه کشوری است که از جهات مختلف با آب احاطه شده است که شامل دریای مدیترانه، دریای سیاه و دریای اژه می‌شود. در نتیجه طبیعی است که تنوع غذاهای دریایی در آن بسیار زیاد باشد.
تاثیر دین بر غذاهای ترکیه‌ای
در نهایت، تأثیر دین برای کشوری که بیش از 80 درصد جمعیت آن مسلمان هستند، کاملاً مشهود است. برخی غذاها حرام محسوب می‌شوند. بعضی از غذاها به مفاهیم و تعالیم مذهبی وابسته شده‌اند؛ مثل گندم، زیتون، خرما و کدو. برخی هم ریشه در تاریخچه دین دارند؛ مثل بره کباب که از معروفترین غذاهای ترکیه است و نان یوفکا که برخی آن را جز غذاهای پیامبر می‌دانند.
توجه داشته باشید وقتی از تأثیر مذهب بر غذاهای ترکی صحبت میکنیم، بیشتر منظورمان امپراتوری عثمانی است که از ترک‌های مسلمان تشکیل شده بود. غذاهای عثمانی تلفیقی از غذاهای بالکان، اروپای شرقی، خاورمیانه، آسیای مرکزی و مدیترانه بود.
جالب است بدانید برخی از معروفترین غذاهای ترکیه در میان محبوب‌ترین غذاهای جهان هستند. غذاهایی سالم، تازه و خوشمزه که فرهنگ شیرین این کشور را منعکس می کنند.
معروفترین غذاهای ترکیه
مهم نیست در کدام شهر ترکیه و برای چند روز اقامت می‌کنید، مهم نیست چه مدت را می‌توانید در میان خیابان های این کشور سنتی و مدرن قدم بزنید و از کدام غذاهای خیابانی ترکیه بهره‌مند و از کدام بی نصیب می‌مانید. در هر نقطه توریستی این کشور پا بگذارید، مزه و رایحه بی نظیر خوشمزه‌ترین غذاهای ترکیه، شما را مدهوش خواهند کرد و بی‌شک حتی با نوش جان کردن یک بشقاب از این طعام متنوع و لذیذ، طعم هزاران سال ذوق و ذائقه مردمان کهن را خواهید چشید. پس ما را همراهی کنید با معروف ترین غذاهای ترکیه.
شیش کباب
«کباب» یک اصطلاح برای انواع غذاهای عموما خیابانی و پخته شده بر روی ذغال یا آتش مستقیم است. شیش کباب معروفترین کباب در ترکیه شناخته شده که به طور سنتی از گوشت گاو یا بره درست می‌شود. اما امروزه دست گردشگران برای انتخاب از میان طیف وسیع‌تری از گوشت، ماهی، مرغ و گزینه‌های گیاهی که روی زغال و با سیخ‌های فلزی یا چوبی کباب می¬شوند، باز است.
دونر
کباب معروف و لذیذ دیگر، döner است که با ترکیب‌های مختلفی از انواع گوشت قرمز، سفید و بعضا آمیخته با گیاهان و ادویه‌های مختلف و خوش‌عطر روی یک میله عمودی چرخان پخته می‌شود. درنهایت نیز با برش‌های تازه در میان نان همراه با سالاد و سیر یا سس‌های تند سرو خواهد شد.
کوفته‌های ریز و درشت در خیابان و خانه
کوفته‌های ترکی در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف وجود دارند و یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین غذای خیابانی ترکیه به شمار می‌آیند. این غذا معمولا به تنهایی یا با برنج و همراه با ماست و سالاد سرو می‌شود. مناطق مختلف نام‌های گوناگونی بر این غذا نهاده‌اند؛ از جمله موارد زیر:
- کوفته ایزگارا که با فلفل کبابی، برنج و نان سرو می‌شود؛
- چیگ کوفته که خام خورده می‌شود.
پیده؛ پیتزایی متفاوت
پیده که معمولاً به عنوان «پیتزای ترکی» شناخته می‌شود، مانند پسر عموی ایتالیایی‌اش، یک نان مسطح است. روی این پیتزا پنیر، انواع گوشت و سبزیجات قرار می‌گیرد و در اجاق سنگی طبخ می‌شود. ترکیب موادی که روی آن قرار می‌گیرد، عملا بی‌شمار و تمام‌نشدنی است. همین امر باعث شده پیده و همتای لاغرتر آن lahmacun برای گیاهخواران و افرادی که رژیم‌های مختلف دارند، غذایی مناسب و لذیذ باشد.
کوپیر؛ معروفترین غذای خیابانی ترکیه
کوپیر، یکی از غذاهای خیابانی اصلی و ارزان در منطقه شلوغ اورتاکوی استانبول است. یک سیب‌زمینی درسته که به خوبی در فر پخته شده است و درون آن را با ترکیبات گوناگونی مانند سبزیجات، گوشت و پنیر پر می‌شود. کوپیر یکی از غذاهای معروف استانبول است که می‌توان داغ داغ در خیابان‌های این شهر نوش جان کرد.
مزه؛ هزار طعم خوشمزه و سریع
مزه‌ها یکی از محبوب‌ترین و معروفترین غذاهای ترکیه هستند، که نقش پیش غذای سرد را بازی می‌کنند. مزه‌ها طیف وسیعی از غذاها از لوبیا، جاجیک و انواع سالاد گرفته تا دیپ و اسپری، که با نان و نوشیدنی سرو می شود، را شامل می‌شوند.
هامسی (آنچوی)؛ از اعماق دریا تا میزهای رنگارنگ
با حدود 5000 مایل خط ساحلی، طبیعی است که ماهیگیری صنعت بزرگی در کشور ترکیه محسوب شود. اما ماهی مورد علاقه ما و بسیاری از علاقه‌مندان به غذاهای دریای، هامسی است. این ماهی از دریای سیاه صید می‌شود.
گرچه خیلی‌ها هامسی را آب‌پز یا بخارپز می‌کنند، اما سرخ شده‌اش بسیار لذیذتر است. این ماهی کوچولو به خاطر بوی زیادش باید به طور کامل و به خوبی طبخ شود.
برای این کار سطح آن را با کمی آرد پوشانده و به شکل دایروی، دورتادور ماهیتابه قرار می‌دهند. پس از پخته شدن طرف اول، یک بشقاب روی آن قرار داده و ماهیتابه را برمی‌گردانند. به این ترتیب روی دیگر ماهی را درون روغن می‌گذارند. این غذای خوشمزه ترکی معمولا با سالاد سبز سرو می شود.
دولما یاپرک؛ برگ انگور پر شده با برنج و سبزیجات
این غذا نیز مانند بسیاری از غذاهای ترکی برای ما آشنا است و شاید حتی ریشه در فرهنگ و جغرافیای ما نیز داشته باشد. تعجب نکنید ما این غذا را با نام دلمه برگ مو می‌شناسیم.
دلمه‌ها به روش‌های مختلفی درست می‌شوند. در نسخه طبخ شده در اسپارتا، برنج، گوجه‌فرنگی، جعفری، پیاز، سیر، رب گوجه‌فرنگی، روغن زیتون و فلفل سیاه پخته شده و درون برگ مو پیچیده می‌شود. در نهایت نیز روی حرارت قرار می‌گیرد که آماده سرو شود.
Muhammara؛ آب گردو و فلفل قرمز
این غذای دلچسب با طعمی دودی و تند در سراسر مدیترانه محبوب است. منشا آن در شهر حلب به حساب می‌آید؛ بنابراین نسخه ترکی آن باید شامل فلفل قرمز حلب باشد. سایر مواد این غذا شامل فلفل قرمز تفت داده، گردو، خرده نان، سیر، سماق، رب گوجه‌فرنگی و فلفل هندی است. روغن زیتون فوق بکر نیز پایه این غذا را تشکیل می دهد.
کارنیاریک؛ بادمجان چاق با شکمی پر از گوشت
مانند بسیاری از غذاهای ترکی، برای کارنیاریک نیز نسخه گوشتی و نسخه گیاهی وجود دارد. برای درست کردن این غذا بادمجان را از طول نصف کرده و بعد از ایجاد شکاف در روغن زیتون سرخ می‌کنند.
پسپس شکاف‌ها را با گوشت چرخ‌کرده، سس گوجه‌فرنگی، پیاز و کمی سیر و سبزی پر می‌کنند و اجازه می‌دهند به خوبی و آرامی پخته شود. این غذا با برنج یا نان سرو می شود و به همراه کمی ماست دلچسب‌تر خواهد شد.
پاستیرما یا پاستورما؛ گوشت گاو خشک شده چیلی
این غذای تند یکی از محبوب‌ترین و معروفترین غذاهای ترکیه است. پوشش ضخیم و تندی که گوشت‌ها را دربرگرفته و با ترکیبات جذابی همچون شنبلیله، سیر، فلفل سیاه، پاپریکا و چیلی طعمی دلپذیر دارد. این غذا را می‌توان به صورت ورقه‌های نازک میل کرد. همچنین می‌توان در کره آن را سرخ کرده و با تخم مرغ سرو کنید.
گوزلمه؛ کلوچه‌ای با ده‌ها طعم
این نان تخت با چاشنی‌های مختلف از جمله پنیر سفید نمکی، اسفناج یا گوشت چرخ کرده تهیه می‌شود. چیزی شبیه به نان و فتیرهای ما ایرانی‌هاست. این غذا از ادویه‌ها و سبزیجات مختلفی مثل گشنیز آسیاب شده، زیره و پاپریکا دودی، نعنا تازه، جعفری و پیازچه خردشده لای خمیر تشکیل شده است.
آیا خوردن غذاهای خیابانی ترکیه سالم و بی خطر است؟
در جواب این سوال باید بگوییم بله؛ استانبول به‌طور باورنکردنی تمیز است؛ به خصوص در اطراف مکان‌های اصلی توریستی. همچنین می‌توانید به راحتی آشپزخانه‌های غذای خیابانی ترکیه را ببینید و از پاکیزگی شیوه طبخ غذای آن‌ها مطمئن شوید.
ضمنا به خاطر وجود توریست‌های زیاد و فروش بالای غذای خیابانی در ترکیه، همیشه در تمام رستوران‌های سیار و ثابت، خوراکی‌ها با مواد تازه و سالم آماده می‌شود.
البته پیشنهاد می‌دهیم در خصوص آبمیوه‌گیری‌ها کمی استثنا قائل شوید و با دقت نظاره‌گر محلی که از آن آبمیوه تازه خریداری می‌کنید، باشید. برخی از این آبمیوه‌گیری‌ها به خوبی میوه‌های تازه را نمی‌شویند.
معروفترین غذاهای ترکیه که سیر هم باشید باید بخورید
علاوه بر 12 غذای یاد شده، 4 غذای لذیذ دیگر نیز وجود دارد که در سفر به ترکیه باید آن را امتحان کرد. البته شما می‌توانید تمامی این غذاها را به همراه ده‌ها خوراکی لذیذ دیگر در استانبول و دیگر شهرهای دیدنی ترکیه میل کنید. اما بدون شک نباید طعم بی‌نظیر این 4 غذا را از دست بدهید.
1. منمن(Menemen)؛ هم صبحانه هم ناهار
منمن یکی از خوشمزه‌ترین و معروفترین غذاهای ترکیه است که معمولاً برای صبحانه یا میان وعده سبک خورده می شود. این غذا شبیه به یک بشقاب سوپ یا آش به نظر می‌آید، اما طعی متفاوت و دلچسب دارد.
به طور سنتی در آن از تخم مرغ، فلفل دلمه‌ای سبز، گوجه‌فرنگی و روغن زیتون استفاده می‌شود. همچنین ادویه اصلی آن فلفل سیاه آسیاب شده است؛ گاهی ممکن است حاوی پیاز خرد شده نیز باشد. گاهی برای دلچسب‌تر شدن غذا پیشنهاد می‌دهیم کمی گوشت، سوسیس یا بیکن سرخ شده در کنار آن سفارش دهید و با نان تازه ترکی نوش جان کنید.
2. میدی دلمه؛ دلمه‌ای که مادران ایرانی قطعا نمی‌شناسند
Midye Dolma یکی از معروفترین غذاهای ترکیه و البته بهترین‌های استانبول به حساب می‌آید. در اصل، میدی دلمه به معنای صدف شکم پر است. جالب است بدانید بسیاری از کسانی که به صدف و طعم آن علاقه‌مند نیستند، به خاطر رایحه خوب و دلچسب این غذا، به راحتی آن را میل می‌کنند. صدف‌ها با برنج تند معطر، دانه کاج و مویز پر شده و با یک تکه لیمو سرو می‌شوند. حتما قبل از خوردن لیمو را رویشان بچکانید و از این غذا لذت ببرید.
3. بالیک اکمک (Balik Ekmek)؛ غذایی خنده‌دار
اگر عاشق غذای دریایی و به خصوص ماهی باشید، حتما با اسم خنده‌دار ماهی خال مخالی (mackerel) آشنا هستید. در این غذای خیابانی ترکیه‌ای، تکه‌ای بزرگ از نان سفید را با فیله سرخ شده این ماهی لذیذ به همراه سبزیجاتی مانند کاهو و پیاز خام پر می‌کنند.
4. باقلوا؛ خداوندگار تمام شیرینی‌های همه اعصار
و پایان این لیست خوشمزه و تمام نشدنی، باقلوا است که قدمتش به امپراتوری عثمانی بازمی‌گردد. باقلوا یکی از نمادین‌ترین خوراکی‌های خوشمزه ترکیه شناخته می‌شود و بی‌شک برای هر کسی که عاشق شیرینی است، خوردنش از واجبات به شمار می‌آید.
این شیرینی چند لایه به‌طور سنتی با پرکردن بخش‌های میانی لایه‌های خمیر با پسته، گردو و آغشتن آن به شربت تهیه می‌شود و به عنوان دسر مدیترانه‌ای فراموش نشدنی، بهترین انتخاب است.
حرف آخر
7 گروه از اصلی‌ترین مواد غذایی، یعنی سبزیجات، غلات، گوشت، دسر، مزه، نوشیدنی‌ها و غذاهای دریایی در معروفترین غذاهای ترکیه وجود دارند. از این رو هرگونه ذائقه سخت‌پسندی با هر محدودیت و رژیم خاصی می‌تواند غذای دلخواه خود را در آشپزخانه‌های رنگارنگ و بزرگ ترکیه پیدا کند. ما تجربه خود را با شما در میان گذاشتیم و امیدواریم با این تجربه خاطره‌ای بی‌نظیر و به‌یادماندنی برایتان در ترکیه رقم بزنیم.
