ضخیم شدن دیواره قلب؛ علائم، روش‌های تشخیص، پیشگیری و درمان

ژن، رژیم غذایی ناسالم، عدم فعالیت روزمره و … از جمله دلایلی هستند که منجر به بیمار شدن قلب می‌شوند. همان طور که خود مطلع هستید قلب ارگانی حیاتی است. این ارگان خون را به تمامی اعضای بدن پمپاژ می‌کند. در واقع مواد غذایی لازم برای متابولیسم سایر ارگان‌ها به وسیله قلب ارسال می‌شود. بیماری‌های متنوعی وجود دارند که سلامت این عضو حیاتی را تهدید می‌کنند.

 ضخیم شدن دیواره قلب یکی از بیماری‌های رایجی به شمار می آید که این روزها ریسک ابتلا به آن بالا رفته است. اولین قدم برای درمان یا عدم ابتلا به این بیماری شناخت کامل راه‌های پیشگیری، علائم و درمان آن است. از‌این‌رو در متن زیر قصد داریم اطلاعاتی جامعی از بیماری ضخیم شدن دیواره قلب به شما ارائه دهیم. درصورتی‌که تمایل دارید با این بیماری آشنا شوید، مجله نوت روز را تا پایان همراهی نمایید.

ضخیم شدن دیواره قلب چیست؟

ضخیم شدن دیوار قلب با عنوان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک نیز شناخته می‌شوند. درواقع کاردیومیوپاتی یا همان HCM بیماری است که قلب به‌طور کاملاً غیرطبیعی ضخیم می‌شود. زمانی‌که قلب به چنین مشکلی دچار شد، پمپاژ خون به سایر اعضای بدن با مشکل مواجه می‌شود.

بیشتر افرادی که به بیماری ضخیم شدن رگ قلب دچار هستند، شاهد علائم خاصی نخواهند بود. به‌همین‌خاطر این بیماری به ندرت تشخیص داده می‌شود درواقع بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، بدون هیچ مشکلی زندگی عادی‌شان را دارند. با این وجود برخی از بیماران شاهد علائمی هستند که در ادامه به معرفی کامل آن‌ها خواهیم پرداخت.

علائم ضخیم شدن دیواره قلب شامل چه مواردی می‌شود؟

با وجود اینکه بیشتر افراد مبتلا به بیماری کاردیومیوپاتی هیچ علائمی را شاهد نیستند، ولی تعداد کمی از بیماران ممکن است یکی یا چند مورد از علائم زیر را حس کنند:

• تنگی نفس به‌خصوص در حین فعالیت‌های زیاد و ورزش
• غش کردن پس یا حین ورزش
• درد در قفسه سینه به‌خصوص در زمان انجام فعالیت‌های شدید ورزشی
• احساس ضربان قلب بالا
• سوفل قلبی (باز گشتن خون به قلب در زمان پمپاژ)

البته این موضوع را به‌خاطر داشته باشید که دلایل بسیار زیادی وجود دارند که موجب تنگی نفس یا تپش قلب می‌شوند. بااین‌حال توصیه می کنیم که درصورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک متخصص مراجعه نمایید و با تشخیص به‌موقع بیماری از تشدید آن جلوگیری کنید. علاه‌برآن با برداشتن این قدم مهم زمان طلایی درمان را از دست نخواهید داد.

مراجعه به پزشک در خصوص افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. علاوه‌بر‌آن اگر بیش از چند دقیقه هر یک از علائم زیر را داشتید، با اورژانس تماس بگیرید و برای درمان فوراً به بیمارستان مراجعه نمایید:

• درد در قفسه سینه
• ضربان سریع یا نامنظم قلب
• مشکل در تنفس

پس از آن که متوجه شدید ضخیم شدن دیواره قلب چیست و علائم آن شامل چه مواردی می شود، وقت آن رسیده که علت وقوع این بیماری را نیز بدانید. در بخش بعدی به‌طور‌کامل به معرفی علل بروز این بیماری خواهیم پرداخت.

علت ضخیم شدن دیواره قلب چیست؟

چرا دیواره قلب ضخیم می ‌شود؟ به طبع این پرتکرارترین سؤالی است که هرکسی با آن مواجه می‌شود. در پاسخ به این سؤال باید توضیح دهیم که جهش‌های ژنتیکی رایج‌ترین علت ضخیم شدن دیواره قلب به شمار می‌آیند. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری شاهد ضخیم شدن دیواره سپتوم هستند که بین دو بطن قلب وجود دارد. در این حالت دیواره سپتوم ضخیم‌تر از حالت استانداردش می‌شود؛ در نتیجه جریان خون به‌راحتی به قلب نخواهد رسید.

بیمارانی که به این عارضه مبتلا هستند، با آرایش غیرطبیعی سلول‌های عضله قلب و در نهایت آریتمی مواجه خواهند شد. البته احتمال این وجود دارد که محفظه اصلی پمپاژ قلب در افراد مبتلا به بیماری ضخیم بودن دیواره قلب سفت شود. ازاین‌رو قلب به‌راحتی نمی‌تواند منقبض و منبسط شود و خون را به سایر اعضای بدن پمپاژ کند.

آیا ضخیم شدن قلب خطرناک است؟

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک بیماری ارثی است. در واقع اگر یکی از والدین شما به این بیماری دچار باشد، احتمال ابتلا شما در حدود 50 درصد خواهد بود. ازاین‌رو توصیه می‌کنیم که وابستگان درجه یک بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی در خصوص غربالگری با پزشکان متخصص مشورتی داشته باشند.

عوارض ضخیم شدن دیواره قلب؛ رایج‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها

عوارض ضخیم شدن دیواره قلب شامل موارد رایجی نیست. درواقع بیشتر افرادی که به بیماری دیواره قلب ضخیم مبتلا می‌شوند، عوارض خاصی گریبان گیرشان نخواهد شد. با‌این‌حال ممکن است که برخی از افراد عوارض زیر را مشاهده کنند:

• انسداد جریان خونی: مسدود شدن راه خروجی جریان قلب در برخی از افراد منجر به درد در قفسه سینه، سرگیجه، ضعف و فشار می‌شود.
• مشکلات دریچه میترال: درصورتی‌که جریان خروجی قلب مسدود شود، شاید دریچه بین دهلیز و بطن چپ به طور کامل بسته نشود. در این حالت خون در دهلیز چپ نشت می‌کند.
• فیبریلاسیون دهلیزی: این بیماری ممکن است موجب تشدید یا نامنظم شدن ضربان قلب شود. در این حالت احتمال ابتلا به لخته‌های خونی و در نتیجه سکته مغزی نیز افزایش پیدا می‌کند.
• نارسایی قلب: ضخیم شدن دیواره قلب ممکن است موجب سفت شدن ماهیچه‌های آن شود. در نتیجه خون کافی برای نیازهای بدن تامین نخواهد شد.
• مرگ ناگهانی: در موارد بسیار نادری این بیماری به صورت خاموش پیشروی می‌کند و در نهایت خود را با مرگ بر اثر بیماری قلبی نشان می‌دهد.
• کاردیومیوپاتی گشاد: در موارد بسیار نادری قلب بر اثر این بیماری ضعیف می‌شود. در نتیجه بیمار شاهد بزرگ شدن و کاهش قدرت پمپاژ خون خواهد شد.

روش‌های پیشگیری ابتلا به بیماری کاردیومیوپاتی که باید بدانید

متخصصان بر این باور هستند که راه‌حلی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود ندارد، اما با شناسایی به‌موقع آن می‌توان از پیشرفتش جلوگیری کرد و زمان طلایی درمان را از دست نداد. بیشتر پزشکان متخصص، غربالگری را برای افرادی توصیه می‌کنند که یکی از بستگان درجه یکشان از قبیل خواهر، برادر یا والدین به این بیماری دچار هستند.

درصورتی‌که آزمایش ژنتیک به تشخیص این بیماری کمک نکرد. پزشک به‌صورت مرتب اکوکاردیوگرام را تجویز می‌کند. نوجوانان و جوانانی که در زمینه ورزش‌های رقابتی مانند دومیدانی فعالیت دارند، باید سالی یکبار برای اکوکاردیوگرام اقدام کنند. همچنین بزرگسالانی که در زمینه‌های دیگر فعالیت دارند، هر پنج سال یکبار باید برای غربالگری را انجام دهند.

راه‌های تشخیص ضخیم شدن دیواره قلب؛ رایج‌ترین و مهم‌ترین‌ها

درصورتی‌که فردی مشکوک به ابتلا به این بیماری باشد، پزشک متخصص پس از معاینه اولیه آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند.

اکوکاردیوگرام

اکوکاردیوگرام از جمله رایج‌ترین آزمایش‌هایی است که برای تشخیص بیماری ضخیم شدن دیواره قلب تجویز می‌شود. در این آزمایش به کمک امواج صوتی یا همان سونوگرافی، ضخیم شدن عضله قلب بررسی خواهد شد. همچنین این آزمایش نشان می‌دهد که دریچه‌های قلب به چه میزان خون را پمپاژ می‌کنند. در برخی از مواقع این آزمایش در حین ورزش یا فعالیتی مانند راه رفتن روی تردمیل انجام می‌شود. این تست را با عنوان استرس ورزشی می‌شناسند.

MRI قلب

در این آزمایش تصاویری از قلب به کمک امواج مغناطیسی و رادیویی گرفته می‌شود. این تصاویر به شما کمک می‌کنند که اطلاعاتی مفید در خصوص عضله قلب و نحوه عملکردش جمع‌آوری نمایید. به طور معمول پزشک متخصص این آزمایش را در کنار اکوکاردیوگرام تجویز می‌کند.

الکتروکاردیوگرام نوار قلب یا EKG

در این آزمایش سنسورها به پد چسبی متصل هستند که روی پا یا سینه می‌چسبند. این سنسورها سیگنال‌های الکتریکی قلب را اندازه‌گیری خواهند کرد و بر اساس آن ضخیم یا نامنظم شدن ضربان قلب را بررسی می‌کنند. در برخی از مواقع نوار قلب قابل حملی با عنوان مانیتور هولتر نیز به کار گرفته می‌شود. این دستگاه به‌طور مداوم فعالیت قلب را به مدت یک تا دو روز بررسی می‌کند.

راه‌های درمان ضخیم شدن قلب؛ معرفی معتبرترین روش‌ها

درمان بیماری ضخیم شدن دیواره قلب در جهت کاهش علائم و پیشگیری از مرگ ناگهانی است. به‌طور معمول پزشک متخصص با توجه به شدت بیماری، علائم و علت ضخیم شدن قلب روش درمانی خاصی را پیش می‌گیرد. راه‌های درمان متفاوتی برای این بیماری وجود دارد که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.

تجویز داروها؛ اولین قدم برای درمان ضخیم شدن دریچه آئورت

داروها جهت کاهش ضربان و فشار وارد به ماهیچه قلب تجویز می‌شوند. در این حالت پمپاژ خون توسط قلب راحت‌تر خواهد بود. از جمله داروهایی که برای درمان این بیماری توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود به شرح زیر هستند:

• مسدودکننده‌های بتا: این داروها ضربان قلب و فشار خون را کاهش می‌دهند. ازجمله این داروها بیسوپرولول و متوپرولول است.
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم: این داروها نیز جهت کاهش ضربان قلب و فشار خون تجویز می‌شود، اما روش آن متفاوت از مسدود کننده های بتا است. این داروها عبارت هستند از آملودیپین، فلودیپین و وراپامیل
• ضد آریتمی: این دسته از داروها نیز برای جلوگیری از نامنظم شدن قلب تجویز می‌شود. رایج‌ترین این داروها عبارت هستند از: آمیودارون، سوتولول و فلکائینید

جراحی و سایر اقدامات مربوط به آن

جراحی از جمله روش‌های درمان بیماری ضخیم شدن قلب است. عمل‌های جراحی مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.

میکتومی سپتال

درصورتی‌که هیچ یک از داروهای فوق اثربخش نبود، پزشک جراحی قلب باز را توصیه می‌کند. در این عمل جراحی بخش از دیواره ضخیم شده برداشته می‌شود این عمل جراحی نارسایی قلب را کاهش می‌دهد و به بهبود جریان خون کمک می‌کند.

فرسایش سپتال

در این روش از درمان ضخیم شدن دیواره قلب، قسمتی که ضخیم شده است را به کمک الکل از بین می‌برند. الکل به کمک لوله‌ای نازک و طویل با نام کاتتر به رگ‌های خونی بیمار تزریق می‌شود. البته این روش همراه با عوارضی نیز است. از جمله عوارض احتمالی این روش درمان، اختلال در سیستم الکتریکی قلب بوده که به کمک کاشت ضربان‌ساز قلب برطرف می‌شود.

قلبی دفیبریلاتور قابل کاشت ICD

ICD دستگاه کوچکی است که بر ضربان قلب به‌طور مداوم نظارت می‌کند. در واقع ICD نوعی ضربان‌ساز است که در قفسه سینه کاشته می‌شود درصورتی‌که ضربان قلب بسیار خطرناک و نامنظم شود، این دستگاه شوک‌های الکتریکی به قلب وارد می‌کند و از این طریق موجب ثبات ضربان قلب می‌شود. تحقیقات و گزارش‌ها حاکی از این هستند که دستگاه ICD از مرگ ناگهانی و سکته قلبی جلوگیری می‌کند.

درمان های خانگی ضخیم شدن دیواره قلب

همان‌طور که در متن بالا توضیح دادیم. متاسفانه هنوز راه‌وروشی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری اثبات نشده است. بااین‌حال بسیاری از متخصصان معتقد هستند که با اصلاح سبک زندگی می‌توانید از بروز این بیماری‌ جلوگیری کنید یا به بهبود هر چه سریع‌تر آن کمک نمایید. از جمله عادت‌هایی که به درمان این بیماری کمک می‌کنند به شرح زیر هستند:

• داروها: دقت داشته باشید که مصرف داروهای تجویز شده طبق نسخه پزشک کمک بزرگی به بهبود بیماری می‌کند.
• رژیم غذایی سالم: تغذیه مهمترین فاکتوری است که سلامت بدن را تضمین می‌کند.
• ضخیم شدن دیواره قلب و ورزش: درصورتی‌که به این بیماری مبتلا هستید، بهتر است سراغ ورزش‌های رقابتی با فعالیت بالای بدنی نروید.
• عدم مصرف الکل: برای حفظ سلامتی خود مصرف نوشیدنی‌های الکلی را به‌طور کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید.
• حفظ وزن سالم: وزن شما ارتباط عمیقی با سلامتی قلب‌تان دارد. پس همیشه سعی کنید که وزن خود را در محدوده سلامتی قرار دهید.
• مراجعه به پزشک متخصص: به‌صورت مرتب و طبق تجویز پزشک به متخصص‌های مربوط به بیماری‌تان مراجعه کنید.

این نکته را به خاطر داشته باشید که زنان مبتلا به بیماری ضخیم شدن دیواره قلب همانند سایر بانوان می‌توانند روال طبیعی دوران بارداری را پشت سر بگذارند. بااین‌حال توصیه می‌کنیم که مشکل خود را با پزشکتان در میان بگذارید که بارداری بی‌دردسری را تجربه کنید.

کلام آخر

ضخیم شدن دیواره قلب با علائم خاصی خودش را نشان نمی‌دهد. با‌این‌حال زمانی‌که این بیماری را به‌طور کامل بشناسید، می‌توانید به موقع اقدام کنید و زمان طلایی درمان را از دست ندهید. به همین خاطر در متن بالا سعی کردیم به طور کامل به هر آنچه که باید در خصوص این بیماری بدانید، بپردازیم.

این موارد شامل علائم، عوارض، راه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ضخیم شدن دیواره قلب می‌شود. امیدواریم که مطالب فوق مورد توجه شما قرار گرفته باشد. اگر شما هم می‌خواهید با بیماری‌های قلبی بیشتر آشنا شوید، با ما در مجله نوت روز همراه باشید.

منابع:

mayoclinic, ncbi, nhs