عامل ایجاد بسیاری از بیماری‌ها سبک جدید زندگی انسان مدرن و تغذیه او است. شیوع بیش‌ازپیش بیماری‌های قلبی نیز از همین سبک زندگی تأثیر می‌گیرد. به همین دلیل است که این روزها رعایت رژیم غذایی در بیماران قلبی اهمیت زیادی دارد.
درواقع رعایت این رژیم برای بیماران قلبی یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از این بیماری است. همچنین تغذیه بیماران قلبی تأثیر بسزایی در روند بهبودی بیماری آن‌ها نیز دارد. در این مطلب از مجله نوت روز به شما خواهیم گفت که برای داشتن قلبی سالم چه غذاهایی را باید خورد و چه غذاهایی را باید از رژیم غذایی حذف کرد.
اهمیت حجم وعده‌های غذایی در تغذیه بیماران قلبی
بیشترین دغدغه افراد در مورد رژیم غذایی این است که چه غذاهایی را به برنامه خود اضافه و کدام یک را از برنامه خود حذف کنند. این در حالی است که حجم غذایی که می‌خورید نیز به‌اندازه چیزی که می‌خورید، اهمیت دارد.
وقتی بشقاب غذای خود را بیش از حد پر می‌کنید یا بعد از اتمام آن دوباره به سمت ظرف دیگر غذا می‌روید، به یاد بیاورید که کالری بیش از نیاز بدن، دشمن سلامت قلب شما است. اما چگونه باید این مورد را کنترل کرد؟ به‌منظور کنترل حجم وعده غذایی راهکار‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم:
- از بشقاب و کاسه کوچک برای غذا خوردن استفاده کنید.
- سعی کنید مقدار غذای خود را با استفاده از ابزار‌های مختلف اندازه بگیرید؛ به‌عنوان‌مثال از پیمانه‌ای مشخص جهت اندازه‌گیری استفاده کنید.
- غذاهایی با کالری کمتر و مواد مغذی بیشتر گزینه‌های بهتری برای شما هستند.
سبزیجات؛ کالری کم در کنار مواد معدنی زیاد
سبزیجات علاوه بر اینکه منابع غنی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، کالری کمی نیز دارند. مصرف به‌اندازه سبزیجات تازه به‌منظور حفظ سلامت قلب و عروق بسیار مفید است؛ ازاین‌رو توصیه می‌کنیم که بیماران قلبی حتماً ظرفی از سبزیجات تازه در کنار وعده‌های غذایی خود داشته باشند.
البته در مصرف سبزیجات باید این نکته مهم را در نظر داشته باشید که استفاده از سس‌های چرب در سالاد ممنوع است. سرکه، آب‌لیمو و مقدار کمی روغن زیتون بهترین گزینه‌ها به‌عنوان جایگزین سس جهت مزه‌دار کردن سالاد هستند.
این سبزیجات را در تغذیه بیماران قلبی فراموش نکنید!
در کنار سبزیجاتی که به‌صورت تازه در کنار غذا و تهیه سالاد از آن‌ها استفاده می‌شود؛ مصرف برخی سبزیجات در طبخ غذا نیز برای سلامت بیماران قلبی مفید است. مهم‌ترین سبزیجاتی که در این دسته قرار می‌گیرند، به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
- سبزیجات برگ‌دار: غذاهایی را انتخاب کنید که مواد اولیه آن‌ها شامل سبزیجات برگ‌دار باشد. اسفناج، کرفس، کلم سبز، سبزیجات قرمه‌سبزی و کوکو گزینه‌های مناسبی برای پخت غذا هستند. این سبزیجات با داشتن ویتامین‌های مختلف به ویژه ویتامین K، مواد معدنی فراوان و آنتی‌اکسیدان‌ها به سلامت قلب و عروق شما بسیار کمک می‌کنند. همچنین نیترات موجود در این سبزی‌ها در کاهش فشارخون تأثیر دارد.
- گوجه‌فرنگی: رنگ‌دانه موجود در گوجه‌فرنگی لیکوپن نام دارد. لیکوپن آنتی‌اکسیدانی طبیعی و قدرتمند است که مواد سمی خون را از بین میبرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین میزان استفاده از گوجه‌فرنگی و کاهش احتمال بروز سکته قلبی ارتباط معناداری وجود دارد. از دیگر فواید لیکوپن به کاهش چربی خون و اثر محافظتی آن بر دیواره عروق اشاره می‌کنیم.
- سیر: صدها سال است که از خواص مختلف سیر در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود، اما اخیراً متوجه شده‌اند که مصرف مداوم سیر تأثیر چشم‌گیری در کاهش کلسترول و چربی‌های مضر خون دارد. از دیگر خواص سیر می‌توان به کاهش فشارخون و نیز کاهش احتمال ایجاد لخته در عروق اشاره کرد. باتوجه‌به خاصیت ضد انعقادی سیر توصیه می‌شود این ماده غذایی در رژیم غذایی بیماران تعویض دریچه قلب حتماً وجود داشته باشد.
شناخت میوه های مفید برای قلب
میوه‌ها نیز درست مانند سبزیجات سرشار از ویتامین‌های مختلف و مواد معدنی ضروری برای بدن هستند. تمام میوه‌ها برای سلامت قلب و عروق شما مفید هستند، اما اگر بخواهیم تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها را نام ببریم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- سیب قرمز
- هلو
- زردآلو
- توت
- هندوانه
- پرتقال
حتماً شما نیز در مورد تأثیرات جادویی گریپ‌فروت شنیده‌اید. درست است؛ گریپ‌فروت نیز یکی از میوه‌های مفید برای سلامت قلب به شمار می‌آید، اما باید بدانید که مصرف این میوه با بسیاری از داروها تداخل دارد. ازاین‌رو حتماً پیش از جای‌دادن این میوه در برنامه غذایی خود با پزشکتان در این مورد مشورت کنید.
چگونه میزان مصرف میوه را بالا ببریم؟
بسیاری از افراد همان مقدار کم مصرف میوه روزانه را کافی می‌دانند، اما واقعیت این است که برای حفظ سلامت قلب باید روزانه مقدار زیادی میوه مصرف کنید. اما چگونه؟ ترفندهای مختلفی جهت جای‌دادن میوه در برنامه غذایی وجود دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را در اختیارتان قرار می‌دهیم:
- همیشه مقداری میوه شسته شده و آماده خوردن در یخچال داشته باشید؛
- ظرف میوه روی میز بگذارید و در طول روز به‌عنوان میان وعده از آن میل کنید؛
- استفاده از سالاد میوه به‌عنوان میان وعده را در عادات غذایی خود بگنجانید.
استفاده از غلات کامل در تغذیه بیماران قلبی
غلات کامل سرشار از فیبر و مواد مغذی مفیدی هستند که در کنترل فشارخون نقش مهمی ایفا می‌کنند. منظور از غلات کامل، غلاتی هستند که سبوس آن‌ها گرفته نشده است. از طرفی نیز رژیم غذایی بعد از سکته قلبی باید به‌گونه‌ای باشد که به کنترل و کاهش فشارخون کمک کند. بنابراین وجود غلات در رژیم غذایی بیماران قلبی اهمیت ویژه‌ای دارد.
به‌این‌ترتیب اگر به دنبال غذای سالم و مقوی برای بیماران قلبی هستید؛ نباید از غلاتی مانند گندم سبوس‌دار، جو دوسر، برنج قهوه‌ای، جو، کینوآ و غیره غافل شوید. تمام این موارد در گروه غلات کامل دسته‌بندی می‌شوند که جایگزین بسیار خوبی برای برنج در وعده‌های غذایی بیماران به شمار می‌آیند.
در میان احتمالاً نام کینوآ برای شما ناآشنا باشد؛ کینوآ یکی از غلات بومی آمریکای جنوبی است که اخیراً نیز در فروشگاه‌های کشورمان عرضه می‌شود. بنابراین به‌راحتی می‌توانید غلات کامل را در وعده‌های غذایی بیماران قلبی جای دهید و سلامت آن‌ها را تضمین کنید. یادتان باشد که مصرف روزانه غلات، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا بیست درصد کاهش می‌دهد؛ بنابراین این مواد غذایی را دست‌کم نگیرید.
بهترین صبحانه با غلات کامل
غلاتی مانند جو دوسر، میوه‌های خشک و شیر انتخابی عالی برای صبحانه بیماران قلبی است. البته پیشنهاد ما این است که با اضافه‌کردن یک قاشق سبوس برنج به یک لیوان شیر آن را به نوشیدنی معجزه‌آسا برای صبحانه بیماران قلبی تبدیل کنید.
غلات کامل در وعده ناهار
حتماً از فواید خوردن گردو در وعده صبحانه بسیار شنیده‌اید؛ گردو دوبرابر آنچه برای افراد سالم و معمولی فایده دارد، برای بیماران قلبی مفید است. تعجب نکنید؛ فیبر و برخی مواد معدنی مانند منیزیم، مس و منگنز تنها تعداد اندکی از مواد مفید در گردو هستند.
تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از گردو در تعداد اندکی از وعده‌های غذایی به سلامت دستگاه قلبی عروقی کمک شایانی می‌کند. بنابراین اگر روزی گردو را از وعده صبحانه بیماران قلبی کنار گذاشتید، حتماً آن را در وعده‌های دیگر مانند ناهار با غذایی چون فسنجان جبران کنید. به طورکلی توصیه می‌کنیم گردو را در تغذیه بیماران قلبی فراموش نکنید.
شام بر پایه غلات کامل
بهترین گزینه برای شام بیماران قلبی سوپ است؛ زیرا وعده غذایی سبکی به شمار می‌آید. معمولاً متخصصان نیز سوپ برای بیماران قلبی را بسیار پیشنهاد می‌کنند، البته نه هر سوپی؛ سوپ‌هایی که در تهیه آن از غلات مختلفی مانند گندم، جو، ذرت و غیره استفاده شود، همان چیزی است که متخصصان توصیه می‌کنند.
استفاده از منابع پروتئین کم‌چربی در تغذیه بیماران قلبی
حال دیگر می‌دانید که چربی‌ها به چه اندازه برای بیماران قلبی خطرناک هستند؛ بنابراین طبیعی است که به دنبال منابع پروتئینی کم‌چرب باشید. از منابع بسیار خوب و کم‌چرب پروتئین به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
- گوشت بدون چربی
- سینه مرغ بدون پوست
- ماهی
- لبنیات کم‌چرب
- تخم‌مرغ
این مواد غذایی باید در برنامه غذایی هفتگی برای بیماران قلبی گنجانده شوند.
اهمیت امگا 3 در برنامه غذایی بیماران قلبی
امگا 3 موجود در گوشت ماهی آن را به یکی از غذاهای مناسب در تغذیه بیماران قلبی تبدیل می‌کند. مطالعات حاکی از این است که مصرف مداوم امگا 3 با کاهش احتمال حوادث قلبی عروقی، کاهش کلسترول خون و کاهش فشارخون ارتباط مستقیم دارد.
بنابراین اگر به هر دلیلی از غذاهای دریایی استفاده نمی‌کنید، با اضافه‌کردن روغن ماهی به برنامه غذایی خود از فواید امگا 3 بهره ببرید. روغن سویا و کانولا از دیگر منابع امگا 3 به شمار می‌آیند.
حبوبات بهترین گزینه برای بیماران قلبی
آیا می‌دانستید استفاده از حبوبات در وعده‌های غذایی سبب کاهش ابتلا به حوادث قلبی عروقی می‌شود؟ تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف انواع مختلف حبوبات در کاهش کلسترول و سایر چربی‌های مضر خون تأثیر چشم‌گیری دارد. همچنین این ماده غذایی با کاهش فشارخون و فرایند‌های التهابی بدن به سلامت قلب شما کمک می‌کند. بنابراین توصیه می‌کنیم اگر به دنبال غذای مناسب برای بیماران قلبی هستید، حبوبات را فراموش نکنید.
حذف چربی‌های مضر از رژیم غذایی در بیماران قلبی
استفاده از چربی‌های اشباع و ترانس باعث افزایش میزان کلسترول خون می‌شود. با افزایش کلسترول خون، پلاک‌هایی در عروق ایجاد می‌شوند که احتمال سکته قلبی را بالا می‌برند. ازاین‌رو اگر به سلامت قلب و عروق خود اهمیت می‌دهید یا به بیماری قلبی مبتلا هستید، باید همواره به میزان چربی اشباع و ترانس موجود در مواد غذایی دقت کنید.
چربی‌های ممنوع
فست‌فود‌ها مملو از چربی‌های اشباع‌شده هستند؛ ازاین‌رو باید از برنامه غذایی بیماران قلبی حذف شوند و غذاهای سالم خانگی جای آن را بگیرند. البته مواد غذایی زیادی حاوی چربی‌های مضر هستند؛ برای اینکه این مواد غذایی را تاحدامکان از وعده‌های غذایی خود کنار بگذارید، اطلاعات روی بسته‌بندی مواد غذایی را به‌دقت مطالعه کنید.
یادتان باشد در میان مواد غذایی بیشترین چربی مضر به روغن‌ها اختصاص دارد. اگر به دنبال جایگزینی سالم برای این چربی‌ها هستید، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- روغن زیتون
- روغن کانولا (کلزا)
- روغن‌های مایع گیاهی
- کره گیاهی بدون چربی ترانس
- روغن مغز‌ها و دانه‌ها مانند روغن بادام و کنجد
نمک کمتر، قلب سالم‌تر
همان‌طور که می‌دانید استفاده زیاد از نمک یکی از علل اصلی فشارخون است. در بیماران فشارخون، قلب برای پمپاژ خون باید به فشار بالای خون درون رگ‌ها غلبه کند. به‌این‌ترتیب در ابتدا ماهیچه‌های قلب بزرگ می‌شوند که قدرت انقباضی بیشتری ایجاد کنند، اما این روند کامل نمی‌شود.
ماهیچه قلب بعد از مدت کوتاهی دچار خستگی و ناتوانی می‌شود که به آن نارسایی قلبی می‌گویند که متأسفانه غیرقابل‌بازگشت است. به توصیه انجمن قلب آمریکا یک فرد بالغ نباید بیش از یک قاشق چای‌خوری در روز نمک استفاده کند. همچنین استفاده از نمک‌های دریایی به دلیل نامشخص بودن میزان املاح آن توصیه نمی‌شود.
بهترین نوشیدنی برای بیماران قلبی
نوشیدنی‌ها نیز مانند غذا سهم مهمی از برنامه تغذیه بیماران قلبی را به خود اختصاص می‌دهند. به‌گونه‌ای که استفاده از برخی نوشیدنی‌ها در سلامت دستگاه قلبی عروقی نقش مهمی دارد. بیایید نگاهی به این نوشیدنی‌های معجزه‌آسا بیندازیم.
البته پیش از هر چیز باید بدانید که آب در صدر جدول این نوشیدنی‌ها قرار می‌گیرد. نوشیدن آب کافی در طول روز در سلامت تمام قسمت‌های بدن تأثیر مثبت دارد، اما نقش آن در سلامت قلب را نمی‌توان نادیده گرفت. در ادامه نوشیدنی‌های مفید برای سلامت قلب را به شما معرفی می‌کنیم.
چای سبز
افزایش چربی‌سوزی و حساسیت به انسولین طبیعی بدن از فواید مصرف چای سبز است. همچنین آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این نوشیدنی با جلوگیری از آسیب سلولی و کاهش فرایند‌های التهابی بدن به سلامت عروق و کاهش حوادث قلبی عروقی کمک می‌کند. کاهش فشارخون، تری‌گلیسرید، کلسترول و سایر چربی‌های مضر خون نیز از دیگر فواید این نوشیدنی شفا‌بخش به شمار می‌آید.
آب‌میوه‌های طبیعی
همه میوه‌ها مقدار زیادی ویتامین و آنتی‌اکسیدان دارند که البته این مواد برای سلامت بدن و به‌ویژه قلب مفید هستند. ازاین‌رو طبیعی است که آب‌میوه‌های طبیعی و بدون افزودنی نیز این ویژگی را داشته باشند. در بین آب‌میوه‌ها آب انار، آب زغال‌اخته، آب گوجه‌فرنگی و آب انگور برای سلامت قلب مفیدتر هستند. البته فراموش نکنید که همواره مصرف میوه کامل فواید بیشتری نسبت به آب‌میوه دارد.
چای سیاه
چای سیاه نیز با وجود آنتی‌اکسیدان‌های فراوان یکی از بهترین گزینه‌ها برای سلامت عمومی بدن و قلب است. شاید تعجب کنید، اما مصرف روزانه چای سیاه سبب کاهش وقوع سکته قلبی می‌شود. ازآنجایی‌که در ایران چای سیاه یکی از نوشیدنی‌های پرطرف‌دار است، احتمالاً به این فکر می‌کنید که در برابر بیماری قلبی ایمنی دارید، اما باید بدانید که مصرف بی‌رویه این نوشیدنی نیز مضرات خود را دارد. بنابراین اگر به دنبال فواید این نوشیدنی هستید، آن را به‌اندازه مصرف کنید.
قهوه
تحقیقات نشان می‌دهد مصرف روزانه قهوه سبب کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی و دیابت می‌شود. البته حواستان باشد که زیاده‌روی در مصرف قهوه نیز می‌تواند نتایج معکوسی داشته باشد. بنابراین مصرف متعادل این نوشیدنی جذاب در تغذیه بیماران قلبی تاثیر مثبتی خواهد داشت.
شکلات داغ یا هات چاکلت
شکلات تلخ سرشار از آنتی‌اکسیدان و ماده‌ای به نام فلاونوئید است که نقش مهمی در سلامت دستگاه قلبی عروقی ایفا می‌کند. مصرف 6 وعده شکلات تلخ در طول هفته ارتباط مستقیمی با کاهش ریسک بیماری‌های کرونری قلب، سکته قلبی و ابتلا به دیابت دارد.
توجه داشته باشید که برای تهیه شکلات داغ سراغ شکلات‌هایی بروید که حداقل هفتاد درصد کاکائو داشته باشد. برای شیرین کردن این نوشیدنی نیز از مقدار کمی عسل استفاده کنید. به این ترتیب بهترین نوشیدنی برای تقویت قلب را درست کرده‌اید.
شیر سویا
پروتئین‌های موجود در شیر سویا احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهند. همچنین این نوشیدنی با کمک به کاهش وزن در سلامت عمومی بدن نیز نقش مؤثری دارد. بنابراین در تغذیه بیماران قلبی جایگاه ویژه‌ای دارد.
تأثیر روزه در بیماران قلبی
تحقیقات مختلفی در زمینه تأثیرات روزه بر سلامتی افراد انجام شده است که نتایج بسیار متناقضی دارند. واقعیت این است که برخی تأثیرات روزه می‌تواند برای سلامت بیماران مفید باشد، درحالی‌که برخی دیگر از این تأثیرات ممکن است جان این بیماران را به خطر بیندازد.
بگذارید ابتدا تأثیرات مثبت روزه برای بیماران قلبی را بررسی کنیم:
- کاهش وزن بیماران قلبی در پی روزه گرفتن
- کاهش استعمال دخانیات
اما در مقابل کاهش مصرف آب و مواد غذایی در طول روز نیز تأثیرات مخربی برای بیماران قلبی در پی دارد. بنابراین می‌توان گفت که تأثیرات روزه‌داری در بیماران قلبی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله:
- نوع بیماری قلبی
- سن افراد
- بیماری‌های زمینه‌ای
- فصلی که در آن اقدام به روزه گرفتن می‌کنید و غیره
باتوجه‌به اهمیت تغذیه بیماران قلبی در تصمیم‌گیری در مورد روزه گرفتن یا نگرفتن تنها به توصیه‌های پزشک خود اعتماد کنید؛ چرا که او از جزئیات وضعیت سلامتی شما آگاه است و با درنظرگرفتن همه شرایط به شما در این تصمیم‌گیری کمک می‌کند.
کلام آخر
سلامتی نعمتی گران‌بها است که برای به‌دست‌آوردن و حفظ آن باید به سبک زندگی خود توجه همه‌جانبه‌ای داشته باشیم. تغذیه، ورزش، استراحت، میزان آرامش یا اضطراب و صدها مورد دیگر در سلامتی و کیفیت زندگی مؤثر است.
در این مطلب تلاش کردیم مواد غذایی مفید در تغذیه بیماران قلبی را به شما معرفی کنیم. لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که زیاده‌روی در مصرف این مواد غذایی تأثیرات نامطلوبی خواهد داشت. بنابراین یادتان باشد رمز به‌دست‌آوردن سلامتی رعایت اعتدال است.در دستور پخت کدام غذاها از مواد اولیه ذکر شده در این مطلب استفاده می‌کنید؟ در بخش نظرات در مورد این غذاها و تجربه خود از پخت آن‌ها و همچنین ایده‌هایی برای اضافه‌کردن این مواد غذایی به برنامه هفتگی‌تان صحبت کرده که به یکدیگر در داشتن قلبی سالم کمک کنید. اگر شما هم نگران ابتلا یا تشدید انواع بیماری قلبی هستید، برای آشنایی بیشتر با آن‌ها ما را در مجله نوت روز همراهی نمایید.
