هوش‌مصنوعی جدیدترین موضوعی به شمار می‌آید که ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. شاید بیشتر مردم با شنیدن این عبارت به‌صورت ناخودآگاه یاد ایلان ماسک بیفتند و تصویر این فرد در ذهنشان برجسته شود. البته جای تعجبی هم ندارد؛ چرا که ایلان ماسک سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در این زمینه کرده است. درهرحال مزایا و کاربردهای فراوان هوش‌مصنوعی باعث شده که این فناوری در زمینه‌های مختلفی به کار برده شود. به‌طوری‌که به هر جایی نگاه می‌کنید، ردی از آن را خواهید یافت. در واقع انواع هوش مصنوعی به کمک بشر آمده که زندگی مرفه‌تری را برای آن‌ها رقم بزند.
بله درست متوجه شده‌اید هوش مصنوعی انواع مختلفی دارد. اگر علاقه‌مند هستید نسبت به این موضوع اطلاعاتی را کسب نمایید، مجله نوت روز را تا پایان این متن همراهی نمایید. چرا که در این متن قصد داریم به معرفی انواع هوش مصنوعی به طور کامل بپردازیم. این نصیحت را از ما به یادگار داشته باشید که آشنایی با فناوری‌های جدید بهترین جایگزین برای ترسیدن از آن به‌حساب می‌آید.
طبقه بندی انواع هوش مصنوعی
همان‌طور که خودتان مطلع هستید هوش مصنوعی به دنبال تقلید ماشین‌ها از عملکرد انسان‌ها است. درجه‌ای که سیستم هوش‌مصنوعی می‌تواند توانایی‌های انسان را تکرار کند، به‌عنوان معیاری برای تعیین انواع هوش مصنوعی معرفی می‌شود. تحت چنین تعریفی هوش‌مصنوعی تکامل‌یافته‌تر عملکردهای بیشتری را مشابه انسان انجام می‌دهد.
درهرحال سطوح مختلف هوش مصنوعی شامل هفت گروه می‌شود که در ادامه به طور کامل به معرفی این گروه‌ها خواهیم پرداخت. در واقع انواع هوش مصنوعی بر اساس عملکرد و قابلیت به دو دسته بزرگ‌تر تقسیم‌بندی خواهد شد. در ابتدا این دو دسته‌بندی را به‌صورت جزئی مورد بررسی قرار داده و سپس به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
انواع هوش‌مصنوعی؛ قابلیت یا عملکرد انتخاب شما کدام است؟
همان‌طور که گفته شد مدل‌های مختلفی از هوش مصنوعی وجود دارد که بر اساس عملکرد (functionality) و قابلیت (capability) تقسیم‌بندی می‌شود.
انواع هوش مصنوعی براساس عملکرد:
- ماشین‌های انفعالی (Reactive machines)
- حافظه محدود (Limited memory machines)
- نظریه ذهن(Theory of mind)
- خودآگاه(Self-aware AI)
انواع هوش مصنوعی براساس قابلیت:
- هوش مصنوعی ضعیف ((Narrow AI
- هوش مصنوعی عمومی (General AI)
- سوپر هوش مصنوعی (Super AI)
گروه اول: ماشین‌های انفعالی
قدیمی‌ترین انواع هوش مصنوعی که توانمندی‌های بسیار محدودی دارد در دسته ماشین‌های انفعالی قرار می‌گیرد. این ماشین‌ها قادر هستند توانایی ذهن انسان را تنها در حد پاسخ‌دهی به انواع محرک‌ها تقلید کنند. در واقع عملکرد ماشین‌های انفعالی بر اساس حافظه نیست. ماشین‌های انفعالی قادر نیستند تجربیات قبلی‌‌شان را برای اقدامات بعدی استفاده کنند. ماشین‌های مجهز به چنین فناوری نمی‌توانند یاد بگیرند و تنها قادر هستند به محرک‌ها و ورودی‌های محدودی پاسخ دهند.
بنابراین از ماشین‌های انفعالی نمی‌توان انتظار داشت که بر اساس دانش و تجربیات قبلی‌اش عملکرد بهتری را از خود نشان بدهد. از بارزترین و معروف‌ترین هوش مصنوعی انفعالی می‌توان به دیپ بلو IBM اشاره کرد. این هوش در سال 1997 توانست استاد بزرگ شطرنج دنیا یعنی گری کاسباروف را شکست دهد.
گروه دوم: حافظه محدود
حافظه محدود یکی از انواع هوش مصنوعی به شمار می‌آید که عملکردی مشابه با هوش انفعالی داشته، ولی حافظه محدودی دارد. به‌واسطه این حافظه ماشین قادر است از دیتا و داده‌های قبلی خود بیاموزد و بر اساس آن‌ها تصمیم بگیرد. جالب است بدانید که تمام کاربردهای امروزی هوش مصنوعی در این دسته قرار می‌گیرند. تمام سیستم‌های امروز هوش مصنوعی همانند یادگیری عمیق (Deep learning) توسط حجم بالایی از داده‌ها آموزش می‌بینند. در نهایت آن‌ها را در حافظه خود ذخیره می‌کنند و در آینده بر اساس این تجربیات عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
به‌عنوان‌مثال هوش مصنوعی تشخیص عکس توسط هزاران تصویر مختلف آموزش خواهد دید. طی این آموزش برچسب‌هایی در اختیار ماشین قرار می‌گیرد که معرفی‌کننده تمام اشیا موجود در تصویر است. وقتی کاربر عکس جدیدی را به این ماشین می‌دهد، هوش مصنوعی باتوجه‌به یادگیری‌های قبلی‌اش با دقت بالا برچسب‌گذاری را انجام می‌دهد. در حال حاضر تمامی کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی روزمره ما شامل چنین فناوری است. چت‌بات‌ها و دستیارهای مجازی یا حتی وسایل نقلیه خودران به این فناوری مجهز هستند.
گروه سوم: هوش مصنوعی نظریه ذهن
هوش مصنوعی‌های مطرح شده در متن فوق را در زندگی روزمره بسیار خواهید دید، ولی هوش مصنوعی نظریه ذهن یا موارد بعدی بیشتر در پروژه‌های تحقیقاتی به کار برده می‌شوند. همچنین برخی از آن‌ها تنها به‌صورت مفهومی وجود دارند. نظریه ذهن سطح بعدی این فناوری به شمار می‌آید که هنوز در حال توسعه و تحقیق است. هوش مصنوعی این گروه احساس، نیاز، افکار و باورها را به‌خوبی درک و پردازش می‌کند.
محققان، مهندس‌ها و دانشمندان علاقه بسیاری به این گروه دارند، ولی این نکته را به‌خاطر داشته باشید توسعه شاخه‌های دیگر لازمه دستیابی به این سطح به شمار می‌آیند. برای درک درست ماشین‌ها از افکار بشر نیاز است که آن‌ها فاکتورهای مختلف تشکیل‌دهنده ذهن انسان را بشناسند. در واقع باید آن‌ها درک کامل و درستی از بشر داشته باشند.
گروه چهارم: هوش مصنوعی خودآگاه
هوش مصنوعی خودآگاه از انواع هوش مصنوعی به شمار می‌آید که تنها در حد نظریه باقی‌مانده و به‌صورت توسعه‌یافته‌ای وجود ندارد. هوش مصنوعی خودآگاه شباهت بالایی به مغز انسان دارد و به همین خاطر می‌توان ادعا کرد که به درجه خودآگاهی رسیده است. رسیدن به این مرحله از هوش مصنوعی هدف اولیه تمامی دانشمندان به شمار می‌آید، ولی شاید برای رسیدن به این مرحله به چندین دهه یا حتی قرن تحقیق نیاز باشد.
این نوع از هوش مصنوعی می‌تواند احساسات را به‌خوبی درک کند و آن‌ها را پردازش نماید، علایق را شناسایی کند و باورها و نیازهای انسان را حس نماید. این مرحله از هوش مصنوعی دقیقاً همان شکلی از این فناوری به شمار می‌آید که موجب نگرانی بشر شده است. با وجود این که رسیدن به هوش مصنوعی خودآگاه موجب پیشرفت چشمگیری در تمدن می‌شود، ولی حقیقت این است که می‌تواند موجب فاجعه شود. این فاجعه به‌خاطر احتمال وجود تفکر حفظ بقا توسط هوش مصنوعی خودآگاه می‌تواند رخ دهد.
گروه پنجم: هوش مصنوعی ضعیف
این هوش مصنوعی شامل تمامی انواع گروه‌هایی است که امروزه شاهد آن‌ها هستم. در واقع می‌توان گفت هوش مصنوعی ضعیف پیشرفته‌ترین فرم آن در دنیای امروزه ما به شمار می‌آید. این هوش شامل سیستم‌هایی می‌شود که تنها قادر به انجام وظایفی به‌صورت خودکار هستند. این سیستم‌ها به کمک توانمندی‌هایی شبیه به انسان تمامی این وظایف را انجام خواهند داد.
در حقیقت این ماشین‌ها قادر به انجام کاری نیستند که برایش برنامه‌ریزی نشده‌اند. پس می‌توان گفت که ماشین‌های مجهز به فناوری هوش مصنوعی ضعیف وظایف محدودی را انجام خواهند داد. این گروه را می‌توان با انواع هوش مصنوعی محدود و انفعالی یکسان دانست.
گروه ششم: هوش مصنوعی عمومی
هوش‌مصنوعی کلی یکی دیگر از انواع هوش مصنوعی به شمار می‌آید که می‌تواند عملکردی مشابه با انسان‌ها داشته باشد. این عملکرد در درک، شناخت و یادگیری با انسان‌ها تا حدی یکسان است. هوش مصنوعی کلی مهارت‌های مختلف را به‌صورت مستقل می‌آموزد، میزان زمان یادگیری را کاهش می‌دهد و در نهایت ارتباط تازه‌ای بین مفاهیم مختلف ایجاد می‌کند. این هوش مصنوعی قادر است قوانین کلی برای داده‌هایی در نظر بگیرد که یاد گرفته است. در واقع این سطح از هوش مصنوعی می‌تواند توانایی‌های چندبعدی انسان را به‌خوبی تقلید کند.
گروه هفتم: سوپر هوش مصنوعی
ابر هوش مصنوعی نقطه اوج و هدف نهایی این فناوری به شمار می‌آید؛ چرا که حافظه بیشتر، سرعت بالاتر و عملکرد بهتری در تقلید چندوجهی از بشر دارد. این هوش می‌تواند به بهترین شکل‌ممکن داده‌ها را پردازش کرده و اطلاعاتش را تحلیل نماید. توسعه این هوش را با عنوان تکینگی (Technological Singularity) می‌شناسند. ابر هوش مصنوعی همانند هوش مصنوعی کلی شاید سهولت در ابعاد مختلف زندگی را به دنبال داشته باشد، ولی تهدیدی برای بشر نیز هست.
کلام آخر
خدمات و جذابیت‌های هوش مصنوعی باعث شده که در هرجایی از آن صحبتی باشد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید بیشتر این بحث‌ها حاکی از ترس و هراس از آینده این فناوری است. ولی این نکته را به خاطر داشته باشید که مسیری طولانی تا رسیدن به نقطه پیشرفت این فناوری وجود دارد. علاوه بر این رسیدن به سطح بالایی از تقلید هوش مصنوعی از هوش انسان تا امروز در حد نظریه است.
بنابراین این امکان وجود دارد که هیچ‌گاه علم به چنین حدی از پیشرفت نرسد. درهرحال در متن فوق سعی کردیم با معرفی انواع هوش مصنوعی دیدی درست و صحیح از این فناوری را برای شما به وجود آوریم. چرا که شناخت فناوری‌های جدید بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد شاعبه و شایعه در جامعه به شمار می‌آید. اگر شما هم به مطالبی در حوزه تکنولوژی مخصوصا هوش مصنوعی علاقه دارید، با ما در مجله نوت روز همراه باشید.
