هوش مصنوعی از صفر تا صد و کاربردهای آن

چند ماهی میشود که نیمی از کلیپهای اینستاگرام موضوعهایی با تصویرسازی ChatGPT، تکنولوژی AI و مواردی از این قبیل در موضوعات مختلف شده است. بهعنوانمثال از آن خواستهاند که آینده ایران را نشان بدهد یا شجاعترین انسان تاریخ را معرفی کند و … . البته برخی از اکانتهای اینستاگرامی کمی خلاقیت به خرج دادهاند و به معرفی کاربردهای آن پرداختهاند. درهرحال این روزها شرایط بهگونهای است که به دریا بنگرید هوشمصنوعی ببینید، به صحرا بنگرید بازهم هوشمصنوعی میبینید، درنهایت به هرجا بنگرید کوه و در و دشت نشانهای از این تکنولوژی نوظهور مشاهده خواهید کرد.
ولی سؤال این است که اصلاً هوش مصنوعی چیست؟ چرا در مورد همهچیز نظر میدهد؟ چگونه زندگی را برای بشر راحت یا بهتر کرده است یا اصلاً زندگی را برای بشر راحت کرده؟ آیا قرار است فیلمهای ترسناکی که در مورد آن ساخته شده روزی به حقیقت تبدیل شود؟ آیا این هوش میتواند خطرآفرین باشد؟ و هزاران سؤال دیگر وجود دارد که میتواند ذهن تمامی مردم را به خودش درگیر کند.
اگر شما هم جز آن دسته افرادی هستید که با چنین سؤالهایی مواجه شدهاید، مجله نوت روز را تا پایان این متن همراهی نمایید. پس از مطالعه این محتوا علاوه بر اینکه به پاسخ کاملی برای تمامی سؤالهایتان میرسید، به کاربرد این هوش در رشته خود نیز پی میبرید. پس کمربندهایتان را محکم ببندید که وارد دنیای پر هیاهوی علم و تکنولوژی شویم.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی که عنوان انگلیسی آن Artificial intelligence است با عنوان AI نیز شناخته میشود. درواقع این هوش شامل تکنولوژیی است که قابلیت تفکر دارد، البته نه مانند انسانها! درواقع این تکنولوژی بهنوعی سعی میکند که فرایند تفکر انسانها را تقلید نماید. جالب است بدانید که در تمامی اوقاتی که در شبکههای اجتماعی جستجو میکنید یا در گوگل به دنبال مطلبی هستید، از این تکنولوژی بهره میبرید.
این نکته را نیز به خاطر داشته باشید که جهان فردا دنیای هوش های مصنوعی است. پس توصیه میکنیم بهجای ترسیدن از این تکنولوژی نوپا آن را بیاموزید و به کاربرد هوشمصنوعی در آینده پی ببرید. هنوز تعریف دقیقی از این هوش پیش روی ما وجود ندارد، ولی اکثر دانشمندان آن را با عناوین زیر تعریف میکنند:
- همانند انسانها میتوانند تفکر کنند.
- بهصورت کاملاً منطقی میاندیشند.
- همانند انسانها عمل خواهند کرد.
- در عمل آنها منطق مشهود است.
درواقع عناوین ابتدایی به استدلال و تعاریف بعدی به عملکرد این تکنولوژی اشاره دارد.
اهداف هوش مصنوعی چیست؟
ولی دانشمندان برای تولد و تولید این هوش چه اهدافی را دنبال میکنند؟ دانشمندان و مهندسان در تلاش هستند که هوشی تولید نمایند که همانند انسانها فکر میکند و میتواند وظیفه خود را بهخوبی اجرا نماید. درواقع هدف از این تکنولوژی شامل موارد زیر است:
- یادگیری
- استدلال
- درک
AI یکی از شاخههای علوم رایانه به شمار میآید که به ساخت ماشینهایی مربوط است که هوشمند هستند. این ماشینها میتوانند وظایفی را انجام دهند، ولی برای تمامی این مراحل به هوش انسانها نیاز خواهند داشت. هوش مصنوعی علمی میانرشتهای محسوب میشود که رویکردهای مختلفی دارد.
هوش مصنوعی از کجا شروع شد؟
AI تاریخ و قدمتی بسیار طولانی دارد؛ طولانیتر از آنچه بتوانید تصور کنید. در جنگ جهانی دوم نیروهای آلمانی برای اولین بار جهت ارسال ایمن پیام و البته رمزنگاری از ماشینهایی با عنوان enigma استفاده میکردند. در مقابل دانشمندهای انگلیسی و بهطور اختصاصی آلن تورینگ تلاش کرد که این کدها را رمزگشایی کند. درنهایت تلاش این تیم منجر به ساخت ماشینی به نام Bombe شد که بهراحتی تمامی رمزهای نازیها را باز کرد.
هر دو این ماشینها پایه و ازجمله شاخههای هوش مصنوعی هستند. Bombe نوعی ماشین هوشمند بود که میتوانست با انسانها ارتباط بگیرد، بدون اینکه صحبت کند! این مسئله پایه علم AI به شمار میآید، یعنی ماشینی که میتواند همانند بشر فکر کند و درنهایت تصمیمی بگیرید و به آن عمل نماید.
شاید آلن تورینگ یا سازنده enigma هیچگاه چنین آیندهای را برای ماشینهایشان تصور نمیکردند، ولی رفتهرفته باگذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی هوشهای مصنوعی توسعه و رشد پیدا کردند؛ بهگونهای که امروز بخش زیادی از زندگی ما را تشکیل میدهند. ردپای این تکنولوژی را در موتورهای جستجو، ماهوارهها و … میتوان مشاهده کرد. پس از معرفی و تولید گوشیهای هوشمند این تکنولوژی جلوه بیشتری در زندگی بشر پیدا نمود. بهگونهای که میتوان ادعا کرد زندگی بدون آن غیرقابلتصور است!
5 مزیت هوش مصنوعی که زندگی را مرفهتر میکند!
به طبع این تکنولوژی نوظهور بهقدری مزایا دارد که به این شکل دانشمندان را در سراسر دنیا به خود مشغول کرده است. اگر چنین چیزی نبود اصلاً شما در حال خواندن این محتوای جذاب نبودید. درهرحال این تکنولوژی تنها برای پیشگویی شهر یا کشورها توسعه پیدا نکرده است. به کمک این علم میتوانید به کسبوکارتان رونق دهید و ابعاد جدیدی را به آن اضافه کنید. علاوهبرآن هوش مصنوعی کسبوکارها را به یکدیگر متصل میکند و این همبستگی زندگی را راحتتر و مرفهتر از قبل خواهد کرد.
بهینهسازی عملکرد
هوشمصنوعی در تلاش است که راهکارهایی منطقی و عملی را پیش روی شما قرار دهد. درواقع به کمک این فناوری میتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید. علاوهبرآن گسترش و توسعه AI موجب میشود که مشکلات بهتر از قبل حل شوند. برای اینکه بتوانید از این علم در جهت توسعه کسبوکارتان بهره ببرید، کافی است که استراتژی آن را در سطح سازمان پیادهسازی کنید. بهگونهای که موارد استفاده از این علم شناسایی شده و مزایا و خطرات آن مشخص شود.
کاهش هزینهها
متأسفانه باید اعلام کنیم که بخش زیادی از هزینههای هر کسبوکاری به نیروهای انسانی آن تعلق دارد. هوش مصنوعی میتواند جایگزین مناسب برخی از مشاغل باشد. از طرفی بسیاری از فرایندهای مرتبط با آن میتواند بهصورت خودکار یا حتی برنامههای از پیش تعیینشده انجام و اجرا شود. همین مسئله به کاهش هزینهها و صرفهجویی در زمان کمک خواهد کرد. در مقابل گسترش این علم به معنای ایجاد مشاغل جدید است.
کاهش خطاها
AI برخلاف ما انسانها خسته نمیشود و خطاهای کمتری دامنگیر آن خواهد شد. این در حالی است که خطا بخشی از زندگی انسانها به شمار میآید و کاملاً اجتنابناپذیر است. این مسئله زمانی به اوج خود میرسد که حجم کار زیاد است یا کارها بهصورت تکراری باید انجام شود. برای جلوگیری از بروز این مشکلات میتوان از تکنولوژی AI کمک گرفت و به این طریق میزان خطاها را به کمترین میزان کاهش داد.
بهرهبرداری از دادهها با بالاترین کیفیت
دیتا طلایی نایاب است که کسبوکارها بهخوبی قدر آن را میدانند. به همین خاطر سعی دارند که حجم بالایی از دیتاهایشان را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و از آن بهره ببرند. هوش مصنوعی بهترین گزینهای است که به کسبوکارها در مدیریت دیتاها کمک میکند. علاوه بر این به کمک تکنولوژی AI میتوان دیتاها را سازماندهی، پردازش و خلاصه کرد. درنهایت از آنها جهت تولید، بازاریابی، فروش، عملیات و مواردی اینچنین بهره برد.
توسعه و رشد بیشتر
همانطور که در متن بالا اشاره کردیم از تکنولوژی میتوان برای کارهای تکراری استفاده کرد که نیاز به استدلال بالایی ندارد. در عوض نیروی انسانی در بخش خلاقیت، نوآوری و استراتژی تمرکز خواهد کرد. درنهایت توسعه و رشد بیشتری را شاهد خواهیم بود.
تفاوت هوش مصنوعی و انسان؛ آیا رقابتی بین این دو هوش وجود دارد؟
بسیاری با این سؤال مواجه میشوند که آیا AI از هوش انسان قویتر است یا خیر؟ در حقیقت پاسخ به این سؤال خیلی سخت خواهد بود. از جهاتی میتوان گفت که این تکنولوژی عملکرد بهتری از انسان دارد، میزان خطا یا خستگی برای این تکنولوژی غیرقابل تعریف است. همچنین یک برنامه میتواند بهطور همزمان چندین کار مختلف را انجام دهد بدون اینکه مشکل و خطایی رخ دهد.
بااینحال این هوش آگاهی انسان را ندارد. علاوه بر آن مفاهیمی همچون سیاست، اخلاق یا علوم انتزاعی برای آن غیرقابل تعریف است. مغز انسان میتواند در هر ثانیه محاسبات بسیاری را انجام دهد. جالب است بدانید که ابررایانههای جهان تاکنون توانستهاند یک درصد از کارایی مغز را داشته باشند. این تکنولوژی تنها میتواند عناصری از هوش انسانها را تقلید کند. درواقع آنها هیچ خلاقیت یا استعدادی ندارند؛ شاید مهمترین تفاوت هوش مصنوعی و انسان همین باشد.
هوش مصنوعی و شاخههای آن
AI تکنولوژی بسیار گستردهای است که شاخههای متعددی را شامل میشود. ازجمله این شاخههای عبارت هستند از:
- سیستم خبره Expert Sysytems
- رباتیک Robotics
- شبکه عصبی Neural Network
- یادگیری شبکه Machine Learning
- منطق فاری Fuzzy Logic
- پردازش زبان طبیعی Natural Languge Processing
سطوح مختلف هوش مصنوعی که نمیدانید
این تکنولوژی را بر اساس دادههایی که از دنیای بیرون میگیرد، درک میکند و به آن پاسخ میدهد. بهطورکلی این هوش به سه سطح زیر تقسیم میشود:
- محدود
- عمومی
- سوپر هوش مصنوعی
در ادامه بهطور کامل به بررسی و معرفی هر یک از این موارد خواهیم پرداخت.
هوش مصنوعی محدود Artifical Narrow Intelligence
هوش مصنوعی محدود زودتر از انواع دیگر هوشها پا به این دنیا گذاشت. بهطوریکه میتوان گفت نمونههای بسیاری از آن در زندگی روزمره ما وجود دارد. بهعنوانمثال در بازی شطرنج این Artifical Narrow Intelligence است که در مقابل شما بازی میکند. از حق نگذریم در تمامی این موارد Artifical Narrow Intelligence توانسته بهخوبی ایفای نقش کند. درواقع منظور از Artifical Narrow Intelligenceد سیستمهای هوشمندی است که میتواند بهخوبی وظیفهای را انجام دهد، حتی بهتر از انسانها! ازدیگر نمونههای این هوش در زندگی روزمره به شرح زیر هستند:
- سیستمهای هوشمندی که میتوانند گفتار را بهصورت خودکار به نوشتار تبدیل نمایند.
- سیستمهای تشخیص چهره که میتوانند چهره فردی را در بین جمعیتی زیاد تشخیص دهند.
- اتومبیلهای خودکار یا خودران که به کمک AI بهخوبی رانندگی میکنند.
- سیستمهای هوش مصنوعی که قادر هستند فرایندهای مالی را در کسبوکارهایی همچون بانک انجام دهند.
- دستیارهای هوشمندی که در هتلها یا پروزاها بر اساس نیازهایتان به شما کمک میکنند.
هوش مصنوعی عمومی Artifical General Intelligence
Artifical General Intelligence ماشینی است که توانایی درک دنیای اطراف خودش را همانند انسانها دارد. علاوهبرآن Artifical General Intelligence ظرفیت انجام کارها و فعالیتهایی را داشته که انسانها میتوانند بهطورمعمول انجام دهند. البته در حال حاضر چنین هوشی وجود ندارد، اما ایدههای طراحی و تولید آن را میتوانید در سینمای هالیوود ببینید. این ایدهها مبتنی بر انجام کارهای روزمره انسانها توسط رباتها هستند. حتی در برخی از مواقع ممکن است این هوش بهتر از انسانها عمل کند.
درواقع چنین هوشی برای انجام کارهای روزمرهاش نیازی به انسانها ندارد و بهراحتی میتواند تمامی این کارها را انجام دهد. ماشینهایی که مجهز به هوش عمومی هستند پس از مدتی میتوانند جای انسانها را در بسیاری از موقعیتهای مختلف پر کنند. این جایگزینی با جنبههای مثبت و منفی بسیاری همراه خواهد بود.
سوپر هوش مصنوعی Artifical Super Intelligence
Artifical Super Intelligence هوشی است که فراتر از درک انسانها فعالیت میکند. درواقع میتوان گفت که این هوش فرابشری است. البته تاکنون هیچ جامعهای موفق به طراحی و تولید چنین هوشی نشده یا حتی میتوان گفت که رسیدن به چنین تکنولوژی هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد. حتی دانشمندان و مهندسان در خصوص آینده این هوش به تصور دقیقی نرسیدهاند.
آیا خلق چنین هوشی میتواند مفید باشد یا برای بشریت خطرآفرین خواهد بود؟ بسیاری از صاحبنظران در این خصوص نظرهای مختلف را ارائه دادهاند و بهنوعی میتوان گفت سر این مسئله به تفاهم نرسیدهاند. هرچند خلق چنین ماشینی با این سطح از هوش بسیار دور از واقع است و شاید تنها ایدهای خوب برای ساخت فیلمهای تخیلی باشد.
آموزش هوش مصنوعی؛ روشها و ترفندها
روشهای مختلفی وجود دارد که به کمک آن میتوان هوشهای مصنوعی را آموزش داد. ازجمله این روشها به شرح زیر هستند.
یادگیری ماشین
Machine Learning یا همان یادگیری ماشین ازجمله زیرمجموعههای هوشمصنوعی به شمار میآید که به سیستمها امکان یادگیری و پیشرفت بهصورت خودکار را میدهد. درواقع در این روش برای یادگیری هوش نیازی به برنامهنویس مخصوصی نیست. در این روش تمرکز بر توسعه برنامههایی بوده که توانایی دسترسی به دادهها را دارد و آنها بهصورت خودکار جهت یادگیری سیستم استفاده میکند.
این روش یادگیری با دادهها و مشاهدات شروع میشود. سیستم میتواند از دستورالعملها، تجربههای مستقیم یا مثالهایش استفاده کند و الگویی مشخص پیدا نماید. درنهایت با توجه به این الگو تصمیمگیری کرده و مسئله را حل میکند. هدف از این سبک یادگیری این است که کامپیوتر بدون دخالت انسانها بهصورت خودکار بیاموزد، تصمیم بگیرید و مسئله را حل کند.
الگوریتمهای بسیار مختلفی برای این سبک از یادگیری وجود دارند. علاوهبرآن هر روز صدها الگوریتم مختلف و جدید به روش یادگیری ماشین اضافه میشود. تمامی سبکهای الگوریتمهای یادگیری در زمینههای زیر فعالیت خواهند کرد:
- نمایش: مجموعهای از اطلاعات طبقهبندی شده است که زبان رایانه را متوجه میشود.
- ارزشیابی: این روش بر اساس نمرهدهی و عملکرد است.
- بهینهسازی: روش جستجویی است که بر اساس بالاترین امتیاز نتایج را طبقهبندی میکند.
یادگیری عمیق
یادگیری عمیق نیز نوعی یادگیری ماشین و هوش مصنوعی به شمار میآید. در این روش AI از ذهن انسان جهت یادگیری روشی خاص تقلید میکند. این نوع یادگیری در علوم داده اهمیت بالایی دارد و شامل مدلسازی و آمار میشود. یادگیری عمیق برای دانشمندانی مهم است که وظیفه تجزیهوتحلیل، تفسیر و جمعآوری دارند. به کمک این روش میتوان فرایندهای نامبرده را در زمانی کمتر با سرعت بیشتری انجام داد.
15 کاربرد هوش مصنوعی در زندگی روزمره
حالا که تا حدی با این تکنولوژی، انواع و روشهای یادگیری آن آشنا شدید، بهتر است کمی از کاربردهای آن را نیز بدانید. آیا این هوش در زندگی روزمره کاربردی دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید توضیح دهیم که AI در آیندهای نزدیک تمامی ابعاد زندگی را به خود اختصاص خواهد داد. امروزه نیز میتوان آثار این هوش را در زندگی روزمره مشاهده کرد. ازجمله این کاربردها به شرح زیر هستند:
- گوشی همراه هوشمند
- هواپیما و اتومبیلهای هوشمندی بدون سرنشین
- بستر فضای مجازی
- خدمات پخش رسانههای مختلف و موسیقی
- بازیهای ویدئویی
- تبلیغات آنلاین برنامهها و شبکههای مختلف
- جهتیابی و سفر
- دارایی و بانکداری
- دستگاههای هوشمند خانگی
- امنیت و مراقبت
- برنامههای صفحهکلید هوشمند و کیبورد
- اسپیکرهای هوشمند
- اپلیکیشنهای هوشمند ایمیلی
- تجارت الکترونیک
- بهداشت و درمان
البته موارد فوق تنها نمونهای از کاربردهای این هوش در زندگی روزمره به شمار میآیند. مطمئناً با کمی تفکر میتوانید به نمونههای بیشتری برسید. نمونههایی که هر روز بر تعداد آنها افزوده میشود.
تفاوت هوش مصنوعی و رباتیک
رباتیک شاخهای از فناوری محسوب میشود که با ماشینهایی فیزیکی سروکار دارد. درواقع رباتها نوعی ماشین هستند که قابلیت برنامهریزی دارند. برنامهها برای رباتها اقداماتی را تعریف میکنند که بهصورت خودکار یا نیمهخودکار انجام دهند، ولی AI همانطور که در ابتدای متن توضیح دادیم بخشی از علوم کامپیوتر محسوب میشود. این فناوری برنامههایی را بر اساس درک، یادگیری، استدلال و … تولید میکند.
بسیاری از افراد تفاوتی بین AI و رباتها قائل نیستند. این تصور اشتباه به خاطر امکان استفاده از هوش مصنوعی در برخی از رباتها به وجود آمده است. درواقع از تکنولوژی و فناوری AI میتوان استفاده کرد که رباتهایی هوشمندتر تولید نمود، ولی تمامی رباتهای موجود به این هوش مجهز نشدهاند. هر یک از این علوم بهصورت جداگانه در دانشگاهها و آکادمیها تدریس میشوند و متخصصهای منحصربهفرد دارند.
تفاوت هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
اینترنت اشیا مجموعه یا بهتر است بگوییم شبکهای مرتبط با حسگرها و لوازم الکترونیکی است که دادهها را جمعآوری یا تبادل میکند. به کمک این اینترنت میتوان سیستمهای هوشمندی ایجاد کرد و بین آنها ارتباط برقرار نمود. باوجوداینکه AI و اینترنت اشیا توانایی تصمیمگیری هوشمند دارند، ولی در هدف و عملکرد تفاوتهایی بین آنها دیده میشود.
این تکنولوژی بر اساس دادههایی تصمیم میگیرد که در اختیارش قرار دارد، ولی اینترنت اشیا بین سیستمهای هوشمند ارتباط برقرار کرده و در نهایت دادههای آنها را جمعآوری میکند. درواقع هدف از AI ایجاد ماشینی است که مانند انسانها تصمیم میگیرد، ولی در خصوص اینترنت اشیا هدف ایجاد شبکهای است که بین دستگاهها اتصال ایجاد میکند و موجب بهبود همکاری آنها میشود.
مقایسه هوش مصنوعی با نرم افزار
کد اصلیترین بخش هر نرمافزاری به شمار میآید، ولی در خصوص این تکنولوژی چنین چیزی صادق نیست. باوجوداینکه برای فناوری AI به کدنویسی نیاز است، ولی دادهها بخش اصلی آن را تشکیل میدهند. درواقع به کمک نرمافزار نمیتوانید ماشینی را هدایت کنید، ولی با نرمافزارها میتوان دادههای مرتبط با آن را جمعآوری کرد. خودروها به دوربین، لیدار، رادار، میکروفن و سنسور نزدیک به میدان مجهز هستند. AI به کمک این تجهیزات و دادههایی که جمعآوری کرده میتواند الگویی مناسب بسازد و با توجه به آن ماشین را خواهد راند.
فرق AI و یادگیری ماشین
هوش مصنوعی با یادگیری ماشین نیز بسیار اشتباه گرفته میشود، ولی تفاوتهای بسیاری بین این دو فناوری وجود دارد. به کمک این تکنولوژی میتوان ماشینهایی مشابه با رفتار انسانها طراحی کرد، ولی یادگیری ماشین زیرمجموعه AI است که به سیستم و ماشین این اجاره را میدهد که بهصورت خودکار از دادههایش یاد بگیرد.
علاوه بر این در یادگیری ماشین برخلاف AI کار خاصی به ماشین آموزش داده خواهد شد که نتایج دقیق از آن حاصل میشود. دامنه آن بسیار گستردهتر از یادگیری ماشین است. هوشمصنوعی برای کارهای بسیار پیچیده طراحی میشود، ولی یادگیری ماشین تنها میتواند کاری خاص را انجام دهد. البته تمامی موارد گفته شده تنها بخشی از تفاوتهای یادگیری ماشین و AI به شمار میآیند. درواقع این دو تکنولوژی تفاوتهای بسیار بیشتری با یکدیگر دارند.
کلام آخر
دنیای امروز را میتوان دنیای هوش مصنوعی دانست. این فناوری نوظهور با ایجاد رفاه و آسایش در ابعاد مختلف زندگی بشر نفوذ پیدا کرده است. بنابراین توصیه میکنیم که بهجای ترسیدن از فناوری AI سعی نمایید آن را بشناسید. علاوبرآن با استفاده از این فناوری کارهای روزمرهتان را در سریعترین حالت ممکن انجام دهید. در متن فوق سعی کردیم اطلاعاتی کامل را در اختیار شما قرار دهیم و بهترینهای این فناوری را معرفی کنیم. باور نمایید که به کمک این اطلاعات زندگی راحتتری را تجربه خواهید کرد. اگر شما هم به مطالبی در حوزه علم و فناوری علاقه دارید، با ما در مجله نوت روز همراه باشید.