خیلی از مواقع ممکن است دنبال چیزی باشیم که اطلاعات کاملی درباره آن نداریم. چرم پتینه یا پتینه روی چرم هم اصطلاحی است که شاید شنیده باشید اما معنای دقیق و کاربرد آن را ندانید . پتینه‌ای که روی چرم ایجاد می‌شود می‌تواند زیبایی چشم‌نوازی در آن ایجاد کند که شگفت‌انگیز است! بله چرم‌های پتینه بسیار زیباتر از تصور شما هستند. اگر در صنعت چرم فعالیت می‌کنید یا از دوست‌داران محصولات چرمی هستید و از آن‌ها زیاد استفاده می‌کنید؛ پیشنهاد میکنیم که درباره این اصطلاحات بیشتر بدانید.
پتینه؛ زیبایی در گذر زمان
و اما پتینه روی چرم چیست و چه کاربردی دارد؟ پتینه پدیده‌ای است که روی کالاهای طبیعی مانند چرم، فلز، سنگ یا حتی پارچه‌هایی مانند جین شکل می‌گیرد. در واقع پتینه همان ظاهر کهنه و قدیمی است که به مرور زمان روی چنین کالاهایی ظاهر می‌شود. اما شاید از خودتان بپرسید چرا باید خواهان وسیله‌ای کهنه و قدیمی باشیم؟ چه زیبایی در چنین محصولاتی نهفته است؟ اصلا محصولات این‌چنینی طرفدار دارد یا خیر؟
چرم پتینه چیست؟
پتینه روی چرم چرم به مرور زمان به‌خاطر تجمع کثیفی، جذب روغن روی پوست، تابش نور خورشید، سایش یا پارگی ایجاد می‌شود. علاوه‌بر این به مرور زمان چرم اکسید شده و در نتیجه ظاهر تیره و البته نرمی پیدا می‌کند. ظاهر منحصر‌به‌فردی که چرم را زیباتر از روزهای اولش خواهد کرد. در حقیقت ظاهر پتینه به مرور زمان و بر اثر استفاده شما از محصولات چرمتان حاصل می‌شود.
به عنوان مثال بیرون آوردن و بازگرداندن کارت‌های اعتباری یا اسکناس‌های پول در کیف‌پول باعث ایجاد پتینه خواهد شد.پتینه پدیده‌ای طبیعی به شمار است که به مرور هر آنچه که در محیط است را جذب می‌کند. در حقیقت روغن انگشت‌هایتان یا نور خورشید موجب ایجاد پتینه روی کیف پول شما می‌شود.
پتینه ثابت می‌کند که محصول چرم شما باکیفیت بوده و از چرم تمام دانه تشکیل شده است. در واقع اکسیداسیون فرآیندی نیست که بتوان آن را از طریق روش‌های مصنوعی تکرار کرد. به همین خاطر پتینه را در محصولات چرم مصنوعی شاهد نخواهید بود.
پتینه چگونه رخ می‌دهد؟
چرم همانند محصولات عتیقه با گذشت زمان ارزش بالاتری پیدا می‌کند و این بیشتر به خاطر پتینه‌ای است که به مرور زمان رشد می‌کند. روش پتینه روی چرم و ایجاد آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که آن‌ها را به دو دسته کلی می‌توان طبقه‌بندی کرد:
- چگونه از چرم استفاده شود.
- آب‌وهوایی که چرم در آن نگهداری می‌شود.
وضعیت‌های مختلف آب‌وهوا مانند آفتاب، باد و باران بر ظاهر چرم تاثیر می‌گذارند. بسیاری از محصولات چرم نیز با افزایش سن کثیفی و روغن بدن را جمع می‌کنند. به کمربندهای چرمی و کیف پول‌هایی فکر کنید که روزانه با پوست انسان در تماس هستند.
هر متغیر و عاملی که با چرم در تماس است، ظاهر آن را به تدریج تغییر خواهد داد. به عنوان مثال باران می‌تواند واترمارک‌های جالبی از خود به جای بگذارد. نور خورشید نیز می‌تواند منجر به ایجاد سایه طلایی روی چرم شود. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر نحوه رشد هنر پتینه روی چرم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرار گرفتن در معرض گرما
- قرارگیری در معرض اشعه ماوراء بنفش
- تجمع روغن و کثیفی از پوست انسان
- هر نوع رطوبت یا باران
- سایش و پارگی روزمره (خراش و لک)
ابزار پتینه کاری رو چرم
برای این که چرم پتینه را شاهد باشید، نیازی به ابزار خاصی ندارید. همان‌طور که در متن بالا اشاره کردیم پتینه به مرور زمان و بر اثر استفاده مداوم شما از محصولات چرم حاصل می‌شود. در واقع ابزار پتینه کاری روی چرم روغن دست و بدنتان، اکسیژن موجود در محیط، تابش نور خورشید، گرما و … هستند.
رنگ پتینه چیست؟
چرم پتینه تنها به طرح و بافت محدود نمی‌شود، بلکه روی رنگ آن نیز تاثیر می‌گذارد. البته رنگ خاصی وجود ندارد که بتوان به پتینه اطلاق کرد. چرم‌هایی که به پتینه دچار می‌شوند رنگ تیره‌تری پیدا می‌کنند. در واقع رنگ پتینه به معنای چند درجه تیره‌تر شدن رنگ محصولات چرم خواهد بود.
آیا چرم پتینه خوب است؟
چرم از جمله معدود کالاهایی است که با گذر زمان گوهر وجودیش مشخص می‌شود. اما تنها دلیل محبوبیت و خوب بودن پتینه به همین مورد محدود نخواهد شد. به طور کلی سه دلیل اصلی وجود دارد که نشان می‌دهد پتینه پدیده خوبی است. این سه دلیل عبارتند از:
یک. زیبایی ظاهری چیزی که همه در جستجوی آن هستند
چرم همانند شرابی ناب است که با گذر زمان در انبار بالغ می‌شود. در واقع چرم هم مانند شراب هر چه کهنه‌تر باشد، بهتر است. محصولات چرمی که در قفسه‌های مغازه‌ها یافت نمی‌شوند، به اندازه کافی جذاب و فریبنده به نظر می‌رسند. اما با استفاده چندین ساله از آن‌ها متوجه می‌شوید که زیبایی آن‌ها به تازگی مشخص شده است! چرا که هر چه مدت زمان استفاده از محصول چرمی بیشتر باشد، زیبایی ظاهری آن چندین برابر می‌شود.
دو. کیفیت و دوام
پتینه نشان‌دهنده کیفیت بالای چرم است که هر محصولی را منحصر‌به‌فرد می‌کند. به گونه‌ای که با افزایش سن ظاهر آن بهتر به نظر می‌رسد. با توجه به این که پتینه تنها روی چرم طبیعی رخ می‌دهد، هنگامی که آن را روی محصولات چرم خود مشاهده می‌کنید، از طبیعی و اصل بودن چرم مطمئن خواهید شد.
در واقع پتینه روی چرم به شما می‌گوید که محصولتان دوام بالایی دارد. شاید بهتر است بگوییم که این همان محصولی است که به عنوان میراث خانگی می‌توانید به فرزندانتان منتقل کنید. علاوه بر این زمانی که پتینه روی چرم ایجاد می‌شود؛ لایه محافظتی طبیعی در آن ایجاد می‌شود که منجر به افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود دوام آن خواهد شد.
سه. داستان زندگی
علاوه بر این چرم پتینه باعث می‌شود که هیچ دو کالای چرمی یکسان نباشد. پتینه روی هر چرمی روایت‌گر داستانی خاص و منحصر‌به‌فرد است و به این طریق برای کالاهای چرمی شخصیت ایجاد می‌کند. کیف چرمی را تصور کنید که سالیان درازی است از آن استفاده می‌کنید.
احتمالاً در نقاطی که آن را لمس کرده‌اید، تیره تر است. زیرا روغن‌های طبیعی پوستتان را جذب می‌کند. همچنین ممکن است در نمای بیرونی آن چند خراش از سفری که رفتید باقی مانده باشد. شاید قسمت‌های طلایی به خاطر تابش آفتاب یا رگه‌هایی به خاطر بارش باران در آن ایجاد شده که همه و همه به خاص شدن کیف کمک کرده‌اند.
در واقع با توجه به روش پتینه روی چرم شما محصولی اختصاصی خواهید داشت. به همین خاطر پیشنهاد می‌دهیم که هر روز از کیف پول، کمبرند، کیف یا … چرم خود استفاده کنید که در نهایت پتینه‌ای زیبا داشته باشید.
چگونه سرعت ایجاد پتینه روی چرم را کاهش دهیم یا تسریع کنیم؟
اکنون که می‌دانیم پتینه چیست و چگونه تشکیل می‌شود، می‌توانیم روند آن را تسریع کنیم یا سرعتش را کاهش دهیم. راه‌هایی برای این کار پینشهاد داده شده‌اند. اگر تمایل دارید هر چه زودتر آثار پتیه را روی محصولات چرم خود شاهد باشید، تنها کافی است از آن‌ها استفاده کنید. علاوه بر این راه‌کارهای زیر به تسریع ایجاد پتینه کمک خواهند کرد:
- با انگشت‌های روغنی محصولات چرمتان را لمس کنید.
- محصولات چرم خود را در معرض نور خورشید قرار دهید.
- در روزهای بارانی محصول چرمتان را بردارید و اجازه دهید کمی زیر باران خیس شود.
تمامی گزینه‌های فوق فرآیند پتینه روی چرم را تسریع خواهند کرد. در واقع با در معرض قرار دادن آن‌ها در برابر عناصر به تسریع فرآیند کمک می‌کنید و در نهایت چرمی نرم با ظاهری تیره خواهید داشت.
با این وجود اگر از جمله افرادی هستید که دوست دارید کمی دیرتر پدیده پتینه را روی محصولات چرم خود ببینید، عکس موارد فوق را انجام دهید. یعنی آن‌ها را در معرض نور خورشید قرار ندهید و مراقب باشید که با دست‌های روغنی آن‌ها را لمس نکنید. همچنین برای جلوگیری از ایجاد خط‌وخش آن‌ها را در دسترس قرار ندهید.
آیا همه انواع چرم پتینه تشکیل می‌دهند؟
آیا پتینه روی هر نوع چرمی ایجاد می‌شود؟پاسخ این سوال خیر است.تنها چرم‌هایی با کیفیت بالا پتینه را تجربه می‌کنند.
بگذارید کمی کامل‌تر توضیح دهیم. پنج نوع چرم از لحاظ بافت وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- چرم تمام دانه
- چرم دانه بالا
- چرم اصل
- چرم خرد شده
- چرم چسبیده یا پیوندی
در بین پنج دسته معرفی شده تنها دو گرید دانه کامل و دانه بالا امکان تشکیل پتینه دارند. این نکته را به خاطر داشته باشید که احتمال ایجاد پتینه در دانه بالا بسیار کم است. چرم‌های دانه کامل مقاومت بالایی در برابر پردازش دارند و در طول فرایند دباغی اصالت خود را به خوبی حفظ می‌کنند. پتینه‌ای که در این دست چرم‌ها ایجاد می‌شود، بسیار ارزنده و زیباتر خواهد بود.
ایجاد و رشد پتینه علاوه بر بافت چرم به فرایند دباغی بستگی دارد. فرآیندهای طولانی و بلند مدت دباغی به از دست رفتن هویت چرم منجر می‌شوند. ازاین‌رو چنین چرم‌هایی مقاومت بالاتری نسبت به پتینه از خود نشان می‌دهند. در ادامه به نحوه تاثیر روش‌های دباغی در ایجاد پتینه خواهیم پرداخت.
بهترین انواع چرم پتینه کدامند؟
چرم تمام دانه باکیفیت‌ترین چرم است که از بالاترین لایه پوست حیوانات حاصل می‌شود. نکته مهم در خصوص این چرم این است که عیوب پوست حیوان به هیچ‌وجه از بین نمی‌رود. این عیوب می‌تواند شامل زخم، چین‌وچروک یا نیش باشد.
با توجه به این که پوست دست نخورده باقی می‌ماند، چرم حاصل از آن امکان تنفس بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد. بنابراین روغن‌های موجود در جو یا افرادی که با آن در تماس هستند را به راحتی می‌تواند جذب خواهد کرد. روغن یکی از ابزار پتینه کاری روی چرم است. ازاین‌رو پتینه در چنین چرم‌هایی با سرعت بیشتری می‌تواند رشد کند.
چرم دانه بالا نیز از لایه بالایی پوست بدست می‌آید، ولی عیوب آن از طریق سنباده رفع می‌شود. به همین خاطر این مدل از چرم‌ها نمی‌توانند مقام اول را در کیفیت کسب نمایند. علاوه‌بر این نمی‌توان از چنین چرمی انتظار ایجاد لایه پتینه داشت.
چرم‌سازان و صنعتگران به کمک دباغی سعی دارند ظاهری یکنواخت را در چرم ایجاد کنند. آن‌ها پوست حیوانات را سمباده می‌زنند و صاف می‌کنند. به این شکل منافذ چرم بسته می‌شود و قابلیت تنفس آن کاهش پیدا می‌کند.
دباغی چگونه روی ایجاد پتینه روی چرم تاثیر می‌گذارد؟
به طور کلی دو روش برای دباغی کردن چرم‌ها وجود دارد که قدیمی‌ترین آن گیاهی است. این دباغی قدمتی هزاران ساله دارد. در دباغی گیاهی از مواد طبیعی مانند پوست درختان کمک می‌گیرند. این روش دباغی تضمین می‌کند که چرم برای پتینه آماده است.
دباغی کروم دومین روشی محسوب می‌شود که قدمت کوتاه‌تری دارد. در واقع به کمک دباغی کروم می‌توان پوست حیوانات را با سرعت بیشتری دباغی کرد. در این روش از سولفات کروم استفاده می‌کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در حدود 90 درصد از چرم مورد استفاده در بازار به این روش دباغی می‌شوند.
چرم‌هایی که به کمک روش کروکو دباغی شده‌اند، به طور مداوم رنگ خواهند شد و پوشش‌های سنگین‌تری به آن‌ها داده می‌شود، اما در نهایت چرم حاصل شده از این روش غیرقابل نفوذ بوده و پتینه‌ای از آن نمی‌توان انتظار داشت. در مقابل چرم دباغی شده گیاهی پوشش مصنوعی ندارد. بنابراین با افزایش سن محصولات حاصل از آن پتینه‌هایی منحصر‌به‌فرد و زیبا روی آن ایجاد خواهند شد.
کلام آخر
چرم پتینه هنری است که به مرور زمان شاهد آن خواهید بود؛ هنری شگفت‌انگیز که اصالت و زیبایی چرم طبیعی را بیشتر می‌کند. چرم به کمک پتینه همانند شرابی کهن‌سال است که با گذر زمان ارزش بیشتر پیدا می‌کند. با وجود این که پتینه پدیده‌ای کاملاً طبیعی است که تنها در گروهی از چرم‌ها مشاهده می‌شود، بسیاری از افراد به اشتباه به دنبال چرم‌های پتینه هستند. ازاین‌رو در متن فوق سعی کردیم به صفر تا صد مفهوم پتینه روی چرم بپردازیم. به کمک این متن علاوه بر شناخت کامل این پدیده، می‌توانید پتینه را زودتر از موعد مهمان محصولات چرمتان کنید.
