سکته قلبی یا مغزی ازجمله عارضه‌هایی به شمار می‌آید که امروزه بیش از هر زمان دیگری قربانی می‌گیرد. شاید زمانی از شنیدن سکته کردن فردی کم سن و سال و جوان متعجب می‌شدیم، ولی این روزها ازاین‌دست اخبار را بسیار می‌شنویم. بااین‌وجود این کثرت نباید موجب ترس و ناامیدی ما شود. در قدم اول برای مقابله با هر بیماری باید علت آن را بدانید، سپس علائم، روش‌های پیشگیری و درمانش را بشناسید.
با شناخت تمامی این موارد احتمال سکته قلبی یا مغزی را می‌توان کاهش داد یا در کمترین زمان ممکن درمان آن را پیش گرفت. گرفتگی رگهای قلب شایع‌ترین عاملی است که منجر به سکته می‌شود، اما گرفتگی رگ قلب چیست؟ علائم، علت و درمان آن شامل چه مواردی می‌شود؟ از شما دعوت می‌کنیم که برای رسیدن به پاسخ تمامی این سؤال‌ها مجله نوت روز را تا پایان همراهی نمایید.
گرفتگی رگ قلب چیست؟
رگهای خونی از عضله قلب به سمت سایر ارگان‌ها در جریان هستند. این رگ‌ها اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز ارگان‌های بدن را تأمین می‌کنند. درصورتی‌که این رگ‌ها سفت و ضخیم شوند، عارضه گرفتگی عروق یا قلب رخ می‌دهد. درنتیجه جریان خون ضعیف‌تری به سمت ارگان‌ها و بافت‌ها درحرکت خواهد بود. شریان‌های خونی بدن بسیار منعطف هستند که به‌مرورزمان براثر عواملی سفت خواهند شد.
درواقع گرفتگی رگهای قلب براثر انباشت چربی، کلسترول یا مواد دیگر در داخل و اطراف رگ‌ها و شریان‌های قلبی به وجود می‌آید که درنتیجه آن جریان خون محدود می‌شود. درصد گرفتگی قلب نیز به میزان انباشت کلسترول و … در شریان‌های قلبی اطلاق خواهد شد.
عوارض گرفتگی رگ قلب
قلب اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز ارگان‌های مختلف بدن را تأمین می‌کند. درصورتی‌که جریان خون مسدود شود، برای قلب و سایر ارگان‌ها مشکلاتی به وجود می‌آید. عوارض گرفتگی شریان قلب به میزان درصد مسدود بودن رگ‌ها بستگی دارد. از رایج‌ترین عوارض این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نارسایی قلب: عدم پمپاژ مناسب خون موجب تجمع مایع در ریه‌ها و بروز تورم پا، کبد، شکم و مشکلات تنفسی می‌شود.
• ضربان غیرطبیعی قلب: این عارضه در سه حالت ضربان آهسته، سریع و نامنظم بروز پیدا می‌کند.
• درد قفسه سینه: کاهش جریان خون موجب فشار به قلب در زمان پمپاژ می‌شود.
• حمله قلبی: درصورتی‌که پلاک‌های چربی درون جریان خون قرار گیرد، لخته ایجاد می‌شود. لخته‌ها جریان خون را مسدود و موجب حمله قلبی خواهند شد.
از کجا بفهمیم رگ قلب گرفته؟
اما چگونه می‌توان متوجه ابتلا به این بیماری شد. دو روش اصلی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که عبارت هستند از:
• آنژیوگرافی
• سی تی آنژیوگرافی
البته برای هر شک و تردیدی آنژیو تجویز نمی‌شود. در قدم اول بهتر است که علائم این بیماری را بشناسید و در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک معالج مراجعه نمایید. ازاین‌رو در قسمت بعدی به معرفی علائم گرفتگی رگ قلب پرداختیم.
علائم گرفتگی رگ قلب چیست؟
قلب حاوی دیواره‌های ضخیمی است که وظیفه پمپاژ خون را به سراسر بدن دارد. عضله قلب سیگنال‌های الکتریکی دریافت می‌کند و به‌طور تقریبی هر یک ثانیه یک‌بار منقبض می‌شود. باز و بسته شدن دریچه‌های قلب طبق نظم و قاعده‌ای صورت می‌پذیرد. خون غنی از اکسیژن در ریه‌ها به سمت چپ قلب حرکت می‌کند و سپس قلب آن را به‌تمامی بدن پمپاژ خواهد کرد.
خون اکسیژن را به‌تمامی بافت‌ها می‌رساند و دی‌اکسید کربن را دریافت می‌کند. درنهایت خون حامل دی‌اکسید کربن به سمت قلب بازمی‌گردد. ریه خون برگشتی را پمپاژ و دی‌اکسید کربن را از طریق بازدم دفع می‌کند. عضله قلب نیز همانند سایر ارگان‌های بدن به خون‌رسانی نیاز دارد. عروق کرونر خون موردنیاز قلب را تأمین می‌کنند. درواقع این عروق از شریان بزرگ آئورت نشئت می‌گیرند. این عروق براثر عواملی مسدود می‌شوند. گرفتگی رگ به‌مرورزمان و به‌تدریج شکل می‌گیرد.
به‌طورمعمول گرفتگی عروق خفیف علائم خاصی ندارد. معمولاً علائم این بیماری زمانی مشخص می‌شود که شدت پیدا می‌کند. زمانی که شریان‌های منتهی به قلب بسته می‌شوند، نشانه‌ها و علائم آن بروز پیدا می‌کند. این نشانه‌ها عبارت هستند از:
• حمله قلبی
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• احساس درد در بازو، گردن، فک یا کمر
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
به‌طورمعمول بانوان قبل از حمله قلبی علائمی را احساس می‌کنند. این علائم از چند ساعت تا چند روز قبل از حمله قلبی بروز پیدا می‌کند. شایع‌ترین علائم گرفتگی رگهای قلب در بانوان به شرح زیر هستند:
• خستگی غیرطبیعی و مفرط
• سوزش و بی‌حسی در ناحیه قفسه سینه
• درد در قفسه سینه
علائم و نشانه‌های دیگری نیز وجود دارند که برخی از بانوان قبل از حمله قلبی آن‌ها را احساس می‌کنند. این علائم عبارت هستند از:
• ضعف شدید
• حالت تهوع
• تعریق ناگهانی و عرق سرد
• ضربان تند قلب
• سرگیجه
• خستگی غیرطبیعی
در صورت مشاهده هر یک از این علائم بدون معطلی به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان و نوجوانان
نشانه‌های گرفتگی عروق قلب در نوجوانان و جوانان کمی متفاوت از افراد مسن است. البته این نکته را به خاطر داشته باشید که وجود برخی از این علائم به معنای بیماری قلبی نیست. در برخی از مواقع این علائم به دلایل دیگری بروز پیدا می‌کند. به‌عنوان‌مثال برخی از کودکان به‌طور طبیعی در طول خواب عرق خواهند کرد یا تپش قلب آن‌ها ناشی از مصرف بیش‌ازحد کافئین است. بااین‌وجود توصیه می‌کنیم که در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک متخصص مراجعه نمایید و از سلامت فرزند خود اطمینان حاصل کنید:
• احساس درد در قفسه سینه به هنگام فعالیت و ورزش
• احساس سرگیجه حین ورزش
• ضربان غیرطبیعی قلب
• تغییر رنگ اطراف لثه به رنگ آبی
• تعریق زودهنگام در حین ورزش
• احساس تنگی نفس در حین ورزش
علت گرفتگی رگ قلب چیست؟
عارضه گرفتگی شریان‌های قلب بیماری پیش‌رونده‌ای است که از همان اوایل کودکی به‌صورت چراغ خاموش شروع می‌شود. فاکتورهایی وجود دارند که موجب بروز این بیماری می‌شوند. برخی از این فاکتورها به شرح زیر هستند:
• بالا بودن سطح کلسترول خون
• افزایش فشارخون
• بالا بودن سطح تری گلیسیرید خون
• استعمال دخانیات
• اضافه‌وزن
• دیابت
• بیماری‌های التهابی مانند پسوریازیس، لوپوس و روماتیسم مفصلی
هنگامی‌که فاکتورهای خطر ابتلا به تصلب شرایین به سطح بالایی برسد، سلول‌های سفید و مولکول‌های چربی خون در دیواره رگ‌ها تجمع پیدا می‌کنند. به‌مرورزمان پلاک‌ها و رسوبات چربی که از سلول‌های خونی و کلسترول ساخته‌شده‌اند، موجب باریک و سفت شدن دیواره رگهای خونی می‌شوند که درنهایت خون به‌طور کافی به اندام‌های انتهایی نمی‌رسد.
علاوه بر این ممکن است که پلاک چربی بازشده و کلسترول وارد جریان خون شود. درنتیجه لخته خونی در رگ‌ها ایجاد خواهد شد که جریان خون را مسدود می‌کند.
چه افرادی درخطر گرفتگی رگ قلب قرار دارند؟
این بیماری در کمین بیشتر افراد نشسته است، ولی کسانی که مشکلات زیر را دارند بیش از سایرین درخطر گرفتگی شریان قلب قرار خواهند گرفت:
• فشارخون بالا
• کلسترول بالا
• سن بالا
• دیابت
• چاقی
• سطوح بالای پروتئین واکنشی C خونی
• آپنه خواب
• استعمال قلیان یا سیگار
• رژیم غذایی نامناسب
• عدم فعالیت بدنی و تحرک
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی
تشخیص گرفتگی رگ قلب؛ مطمئن‌ترین و رایج‌ترین راه‌ها
اولین قدم برای تشخیص این بیماری معاینه بالینی است. پس از معاینه سوابق پزشکی بیمار بررسی می‌شود. بسته به معاینه و سوابق پزشکی بیمار متخصص آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند که از ابتلا یا عدم ابتلا بیمار به این عارضه اطمینان حاصل نماید.
الکتروکاردیوگرام (ECG)
بسیاری از افراد با این سؤال مواجه هستند که ایا نوار قلب گرفتگی عروق را نشان می‌دهد؟ در پاسخ به این سؤال باید توضیح دهیم که تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام سیگنال‌های الکتریکی این ارگان حیاتی را ثبت می‌کند. این آزمایش ساده هیچ دردی ندارد و ضربان قلب شما را نشان می‌دهد. پزشک بنا به این اطلاعات احتمال ابتلا به بیماری گرفتگی شریان قلب را بررسی می‌کند. علاوه بر نوار قلب پزشک متخصص آزمایش اکوکاردیوگرام را برای بررسی قلب بیمار تجویز خواهد کرد. در این آزمایش از امواج صوتی برای پی بردن به نحوه حرکت خون در رگ‌ها کمک می‌گیرند.
آزمایش خون
همان‌طور که در متن بالا توضیح دادیم میزان بالای قند و کلسترول در خون خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد؛ چراکه کلسترول و قند اضافی در دیواره رگ‌ها تجمع پیدا می‌کنند. ازاین‌رو پزشک معالج آزمایش خون را جهت بررسی میزان کلسترول و قند تجویز خواهد کرد. در برخی از موارد نیز تست پروتئین واکنشی ویتامین سی توصیه می‌شود.
تست ورزش
خستگی شدید، ضربان قلب نامنظم، تعریق بالا و درد در قفسه سینه به هنگام ورزش می‌تواند ازجمله نشانه‌های گرفتگی رگ قلب باشد. ازاین‌رو پزشک با تجویز تست ورزش احتمال ابتلا به این بیماری را بررسی می‌کند. در این آزمایش بیمار روی تردمیل راه می‌رود و پارامترهای قلبی او از قبیل ضربان قلب و فشارخون ثبت می‌شود. فعالیت و ورزش عملکرد قلب را سرعت می‌بخشد. ازاین‌رو تست ورزش می‌تواند مشکلات مربوط به قلب ازجمله گرفتگی عروق را بررسی کند و نشان دهد.
سونوگرافی داپلر و شاخص مچ پا_ بازویی ABI
سونوگرافی داپلر ویژه اندازه‌گیری فشارخون در نواحی مختلف بدن از قبیل دست یا پا است. به کمک این سونوگرافی سرعت جریان خون و گستردگی انسداد آن بررسی می‌شود. شاخص مچ پا _ بازویی آزمایش دیگری است که برای بررسی احتمال گرفتگی شریان قلب مورداستفاده قرار می‌گیرد. به کمک این آزمایش پزشک تشخیص می‌دهد که گرفتگی در رگهای دست یا پا اتفاق افتاده است. طی این آزمایش فشارخون پا یا دست مقایسه خواهد شد. وجود تفاوت زیاد و غیرطبیعی احتمال تصلب شرایین را بیشتر می‌کند.
گرفتگی رگ قلب و آنژیوگرافی
این آزمایش عروق مسدود شده را نشان می‌دهد. در آزمایش آنژیوگرافی پزشک لوله‌ای نازک و منعطف را وارد رگهای بیمار می‌کند. سپس ماده حاجب را به کمک کاتتر وارد جریان خون خواهد کرد. حرکت این ماده درون جریان خون به تشخیص دقیق بخش‌های مسدود شده کمک می‌کند.
اسکن کلسیم کرونری
در این آزمایش به کمک تصویربرداری CT تصاویر دقیق و باکیفیتی از قلب گرفته می‌شود که رسوبات کلسیم را به‌خوبی نشان می‌دهد. جواب آزمایش اسکن کلسیم کرونری به‌صورت نمره داده می‌شود. هر چه نمره حاصل‌شده از این آزمایش بالاتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری قلبی از قبیل گرفتگی رگهای آن بیشتر خواهد شد. علاوه بر این آزمایش پزشک متخصص ممکن است برای بررسی سخت و باریک شدن عروق آزمایش‌های زیر را نیز تجویز نماید:
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی MRA
• توموگرافی با انتشار پوزیترون PET
درمان گرفتگی رگ قلب؛ معرفی رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش‌ها
درمان گرفتگی عروق قلب در سه فاز دارویی، جراحی و اصلاح سبک زندگی صورت می‌پذیرد. اصلاح سبک زندگی اولین و مهم‌ترین راه برای درمان گرفتگی قلب به شمار می‌آید. منظور از سبک زندگی داشتن رژیم غذایی مناسب است. انجام ورزش برای گرفتگی رگ قلب نیز بسیار توصیه می‌شود. این نکته را به خاطر داشته باشید که بسیاری از بیماری‌ها به خاطر سبک زندگی نادرست به وجود می‌آیند؛ بنابراین در قدم اول برای پیشگیری و درمان این بیماری نگاهی دقیق به نوع زندگی خود بیندازید.
بااین‌حال اگر فردی به‌طورجدی به این بیماری دچار شده باشد، پزشک راهکارهای دیگر یعنی تجویز داروی گرفتگی رگ قلب و جراحی را پیشنهاد می‌دهد. در ادامه به‌طور کامل به بررسی این دو روش درمان خواهیم پرداخت.
آیا گرفتگی رگ قلب با دارو برطرف می‌شود؟
در قدم بعدی درمان پزشکان سعی می‌کنند که با تجویز داروهای مرتبط این بیماری را بهبود بخشند. داروهای بسیاری برای درمان این بیماری در سال‌های اخیر کشف و تولیدشده است. این داروها از طریق حذف پلاک‌ها گرفتگی رگ را برطرف می‌کنند. همچنین برخی از آن‌ها میزان کلسترول بد خون را کاهش می‌دهند و درنتیجه موجب توقف رسوب چربی در رگ می‌شوند.
داروهایی از قبیل آسپرین نیز به رقیق کردن خون کمک می‌کنند. این داروها احتمال تجمع پلاک‌ها را در رگهای خونی نیز کاهش می‌دهند. برخی از داروها جهت کاهش حمله قلبی تجویز می‌شوند. این داروها به‌عنوان کاهش‌دهنده فشارخون خطر بروز سکته قلبی را کاهش می‌دهند. پزشکان داروهایی را نیز جهت کاهش عوامل زمینه‌ای مانند دیابت تجویز می‌کنند.
درصورتی‌که هیچ‌یک از روش‌های دارویی به درمان بیماری کمک نکرد، آخرین راه یعنی عمل گرفتگی رگ قلب توصیه می‌شود. در بخش بعدی به معرفی این روش درمانی خواهیم پرداخت.
عمل گرفتگی رگ قلب
درصورتی‌که دارو برای درمان این بیماری مؤثر نبود، پزشک راهکارهای تهاجمی‌تر یعنی عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد. ازجمله عمل‌های جراحی که برای گرفتگی قلب انجام می‌شود به شرح زیر هستند:
• آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری: در این حالت کاتتر مجهز به بالونی در شریان قرار می‌گیرد که رگ را باز می‌کند.
• اندارترکتومی: در این عمل جراحی پلاک‌های تشکیل‌شده در دیوار رگ‌ها برداشته و حذف می‌شوند.
• فیبرینولیتیک: درصورتی‌که لخته خون عامل انسداد رگ باشد، پزشک داروهای تجزیه‌کننده لخته را تجویز می‌کند.
• جراحی قلب باز: در این حالت رگ سالم را به رگ مسدود شده پیوند می‌زنند که موجب تغییر مسیر جریان خون خواهد شد.
برای باز شدن رگهای قلب چه بخوریم؟
همان‌طور که در متن فوق توضیح دادیم وزن، فشارخون، کلسترول و قند چهار عامل مهم در ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری هستند. ازاین‌رو با داشتن رژیم غذایی سالم می‌توان از بروز چنین مشکلی جلوگیری کرد. به همین خاطر به شما توصیه می‌کنیم که با داشتن رژیم غذایی سالم در مسیر پیشگیری قدم بردارید. ازجمله مهم‌ترین مواد غذایی که از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌کنند به شرح زیر هستند:
• میوه ازجمله سیب، موز و هویج
• سبزی‌ها
• غلات کامل مانند نان سبوس‌دار
علاوه بر این از خوردن مواد غنی از قند و چربی مضر به‌شدت بپرهیزید. با ورزش و داشتن فعالیت روزانه و مستمر نیز وزن خود را در بازه استاندارد نگه‌دارید.
کلام آخر
گرفتگی رگ قلب ازجمله عارضه‌های رایجی است که منجر به سکته قلبی می‌شود. سبک زندگی نادرست موجب شیوع این بیماری شده است. به‌طوری‌که در کمال ناباوری شاهد سکته قلبی در بسیاری از جوانان به خاطر انسداد رگهای قلبشان هستیم. برای مقابله با این بیماری باید آن را به‌طور کامل شناخت. به همین خاطر در متن فوق به معرفی علت، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری این بیماری پرداختیم. با توجه به نکات مطرح‌شده در متن فوق سلامتی را به خود و عزیزانتان هدیه دهید. اگر شما هم نگران سلامتیان هستید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد انواع بیماری قلبی و عوارض مربوط به آن داشته باشید، با ما در مجله نوت روز همراه باشید.
منابع: webmd, mayoclinic
