چرم‌دوزی ازجمله مهارت‌های درآمدزا به شمار می‌آید که همیشه بازار کار خوبی دارد. محصولات چرمی از زمان انسان‌های اولیه تا به امروز مورداستفاده بشر قرارگرفته است. ازآنجایی‌که این محصولات در عین کیفیت بالا کارایی زیادی نیز دارند، همیشه موردتوجه مصرف‌کنندگان قرار دارد. حتی امروزه رد پای چرم را در محصولات بیشتری نسبت به زمان‌های قدیم می‌توان یافت. برای موفقیت در این عرصه در قدم اول باید بامهارت چرم‌دوزی آشنا شد. پس از آموزش این مهارت، نوبت به خرید ابزار موردنیاز می‌رسد. شناخت ابزار چرم دوزی و قیمت هر یک از آن‌ها دو مسئله مهمی است که در این متن به‌طور کامل به آن پرداخته‌ایم. ازاین‌رو به شما پیشنهاد می‌دهیم که اگر قصد خرید ابزار چرم دوزی و شروع کار در این حوزه را دارید، مجله نوت روز را تا پایان همراهی کنید.
معرفی ابزار چرم دوزی
برای شروع به چرم‌دوزی به ابزار کمی نیاز دارید. در ادامه و پیشرفت کار مجموعه‌ی ابزارهای شما گسترده‌تر و تکمیل‌‌تر می‌شود. ابزارهای کاربردی روند کار را برای شما راحت‌تر می‌کنند. در ادامه برای آشنایی دقیق با تمامی این ابزار آن‌ها را در قالب دسته‌بندی معرفی کرده‌ایم. در این متن سعی شده که علاوه بر ابزار چرم دوزی حرفه ای به ابتدایی‌ترین آن نیز پرداخته شود.
مواد موردنیاز برای چرم‌دوزی
علاوه بر ابزار چرم دوزی دستی شما به مواد اولیه نیاز دارید. همان‌طور که می‌دانید هنر تولید عبارت است مجموعه عملیاتی که روی ماده خام برای خلق وسیله‌ای کاربردی انجام می‌شود. شاید تصور کنید که مواد اولیه چرم دوزی تنها پای چرم است، اما این موضوع صحت ندارد. مواد اولیه موردنیاز برای چرم دوزی به شرح زیر هستند.
چرم
به طبع اولین و مهم‌ترین ماده موردنیاز شما چرم است. چرم‌ها در انواع طبیعی و مصنوعی بارنگ‌ها و نقش‌های مختلفی تولید و ارائه می‌شوند. به خاطر داشته باشید با توجه به محصولاتی که قرار است بدوزید باید نوع چرم خود را مشخص کنید. چرم از پوست حیوانات مختلفی تولید می‌شود به همین دلیل هرکدام از آن‌ها خصوصیات ظاهری و بافتی متفاوت دارند.
موم
همان‌طور که حتماً تابه‌حال متوجه شده‌اید نخ‌های چرم دوزی با نخ‌های معمولی که برای دوخت پارچه از آن استفاده می‌شود فرق دارد. نخ‌های چرم دوزی باید توان نگه‌داشتن تکه‌های چرم را در کنار یکدیگر داشته باشد. برای افزایش دوام و جلوگیری از باز شدن پیچ‌وتاب نخ چرم دوزی به آن موم می‌زنند. به این ریسمان‌ها نخ موم زده‌شده می‌گویند. البته دلیل دیگری که نخ‌ها را به موم آغشته می‌کنند این است که دوخت چرم با این نخ‌ها کار ساده‌تری خواهد بود.
چسب
برای چسباندن قطعه‌های چرم، فوم و آسترکشی به چسب نیاز است. نکته مهم در چسباندن یکدست و محکم تکه‌های مختلف چرم، قرار دادن وسیله‌ای سنگین روی محصول نهایی و استفاده از میزان یکسانی چسب است.
انواع لایی برای چرم‌دوزی
لایی‌ها ازجمله مهم‌ترین ابزار چرم دوزی به شمار می‌روند. در تولید کیف‌های چرم برای افزایش میزان ایستایی و زیبایی محصول از لایی استفاده می‌شود. لایی‌ها در انواع مختلفی تولید و عرضه‌شده که هر یک از آن‌ها کاربردی متفاوتی دارد.
جوراب گیر
بهترین وسیله برای افزایش میزان استحکام چرم، جوراب گیر یا همان نمدی است. نمدی بین آستری و چرم قرار می‌گیرد. به همین خاطر رنگ آن هیچ اهمیتی ندارد. نمدی‌ها را اکثر در کف کیف‌های چرم می‌بینید که ماهیتی خشک دارند. با استفاده از این وسیله از شل شدن کیف جلوگیری کرده و حالت آن را حفظ خواهید کرد.
قدک
قدک نیز همانند جوراب گیر بین آستر و کیف قرار می‌گیرد که به ایستایی کیف‌های چرم کمک میکند. قدک‌ها حالتی فشرده و سفت دارند که در کفش‌های چرم نیز از آن‌ها استفاده می‌شود.
تکسون
تکسون‌ها استحکام بالایی دارند که در ساخت کیف و کفش از آن‌ها استفاده می‌کنند. این محصول نیز ماهیتی محکم و سفت دارد. اندازه تکسون باید کمی کوچک‌تر از چرم رویه باشد؛ چراکه به چرم دوخته نمی‌شود.
فوم
از فوم برای حفظ زیبایی و ظرافت چرم استفاده می‌کنند که منجر به افزایش استحکام محصول نیز می‌شود. استحکام پایین‌تر فوم نسبت به تکسون و جوراب گیر موجب شده که برای موارد خاص مانند کنار تبله‌ها به‌کاربرده شود. این محصول نرم است و از شکسته شدن سطح چرم جلوگیری میکند.
شلاقی
برای ثابت نگه‌داشتن و حفظ فرم کیف از ورق پلاستیکی فشرده‌ای استفاده می‌شود که سخت برش می‌خورد. شلاقی دولایه به هم چسبیده است که در بدنه یا کف کیف به‌کاربرده می‌شود.
ابزار موردنیاز برای دوخت چرم
از دیگر ابزار چرم دوزی می‌توان به ابزار موردنیاز برای دوخت چرم اشاره کرد. با توجه به این‌که چرم طبیعی غیرقابل برش و سفت است برای دوخت آن به ابزار و تجهیزات ویژه و منحصربه‌فردی نیاز خواهید داشت که در ادامه به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.
سوزن
هر جا سخن از دوخت‌ودوز به میان می‌آید، سوزن اولین ابزاری است که به ذهن هر فردی خطور میکند. در خصوص چرم نیز این موضوع کاملاً صادق است. سوزن به کمک نخی مخصوص که در ادامه معرفی می‌شود لایه‌های مختلف چرم را به یکدیگر متصل میکند. سوزن‌های چرم‌دوزی در انواع و اندازه‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شوند.
بهتر است که سوزنی سنگین و محکم را برای دوخت چرم انتخاب کنید. در میان سوزن‌های مختلف موجود در بازار، نخ توری یا مومی بهترین گزینه برای چرم‌دوزی به شمار می‌آید. البته سوزن ازجمله ابزار چرم دوزی دستی است؛ چراکه امکان دوخت چرم با چرخ‌های مخصوص نیز وجود دارد.
بشکاف
در هر کاری به وجود آمدن خطا امری کاملاً طبیعی به شمار می‌آید که در کمین هر فردی با هر میزان مهارت و تخصصی نشسته است. به همین خاطر نیاز به بشکاف در حین دوخت چرم بسیار احساس خواهد شد. پس بهتر است که بشکاف را هم به لیست خرید ابزار چرم دوزی خود اضافه کنید.
انگشتانه
با توجه به سفت و محکم بودن چرم طبیعی انگشتانه بهترین گزینه برای حفظ انگشت‌های شما از سوزن است. انگشتانه ابزاری فلزی به شمار می‌آید که مانع از فرورفتن سوزن در انگشت‌های شما می‌شود.
ابزار چرم دوزی؛ نخ‌ها
برای اتصال تکه‌های مختلف چرم به نخ نیاز دارید. نخ‌ها در ضخامت‌ها و جنس‌های مختلفی وجود دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌‌پردازیم.
نخ ابریشمی
نخ ابریشمی ازجمله نخ‌های ارزان به‌حساب می‌آید که در دوخت‌های صنعتی استفاده می‌شود. این نخ حاوی موم نیست، ازاین‌رو عمر و استقامت آن نسبت به سایر نخ‌ها کمتر است.
نخ موم زده
درصورتی‌که قصد خرید ابزار چرم دوزی با دست را دارید، نخ ابریشمی موم زده‌شده را فراموش نکنید؛ چراکه این نخ مخصوص چرم‌دوزی دستی است. نخ موم زده در رنگ‌های مختلفی وجود دارد. استحکام و مقاومت بالای این نخ منجر به کاربرد بیشتر آن برای چرم‌دوزی شده است.
تریشه مصنوعی
نوعی نخ قطور است که برای دوخت‌های تزئینی محصولات چرم از آن استفاده می‌شود.
تریشه طبیعی
تریشه طبیعی برش‌های نازکی از چرم طبیعی است که استحکام بالایی دارد و به‌عنوان منگوله یا دستبند مورداستفاده قرار می‌گیرد.
ابزار چرم دوزی؛ برش چرم
از دیگر موارد و ابزار چرم دوزی حرفه ای وسایل برش است. این نکته را به خاطر داشته باشید که هر قیچی یا چاقوی تیزی قابلیت برش چرم را ندارد. البته این مسئله تنها در خصوص چرم طبیعی صادق است. چاقویی برای برش چرم استفاده می‌شود که علاوه بر تیز بودن به‌اندازه کافی سنگین باشد. چاقوهای سبک امکان لغزش و آسیب رساندن به چرم را افزایش می‌دهند. ابزارهای مورداستفاده برای برش چرم به شرح زیر هستند.
قیچی
قیچی‌های مخصوص چرم‌دوزی تیغه‌هایی کوچک و دسته‌های بزرگی دارند که برای برش از آن استفاده می‌شود. قسمت‌های هلالی و گوشه‌ها به کمک قیچی برش می‌خورند؛ چراکه در این نواحی برش به کمک کاتر کمی سخت است. برای جلوگیری از آسیب دیدن چرم دقت داشته باشید که تیغه قیچی به‌اندازه کافی تیز باشد.
کاتر
برای برش‌های دقیق می‌توانید از کاتر به همراه خط کش استفاده کنید. به طبع کاتر برش چرم را راحت‌تر خواهد کرد. در این میان باید حواستان باشد که خط کش استفاده‌شده با کاتر بریده نشود و محصولی را انتخاب کنید که استحکام کافی را داشته باشد.
نخ چین
نخ چین یا نخ‌بر ابزاری تیز و کوچک هستند که برش نخ‌های اضافی یا انتهایی کار را برایتان ممکن میکند. این ابزار قابلیت بریدن کاغذ، پارچه و … را دارند، ولی به‌مرورزمان کند خواهند شد. ازاین‌رو به شما پیشنهاد می‌دهیم که از این وسیله تنها برای برش نخ استفاده کنید.
چاقوی لوییس
چاقو مهم‌ترین و متداول‌ترین ابزار چرم دوزی است که برای تا کردن لبه کار جهت دوخت آسان، نازک کردن لبه‌های چرم و برش تکه‌های چرم استفاده می‌شود.
ابزار چرم دوزی؛ برای چسباندن
باوجوداینکه بیشتر قطعات چرم به یکدیگر دوخته می‌شوند، ولی شما به چسب‌های متنوعی جهت اتصال آستر یا موارد تزئینی نیاز خواهید داشت. ازاین‌رو در ادامه به معرفی ابزارهای موردنیاز جهت چسباندن خواهیم پرداخت. همچنین می‌توانید برای ایجاد جذابیت بصری بیشتر حکاکی روی چرم را امتحان کنید. ابزار حکاکی روی چرم کمی متفاوت‌تر از است که اگر در این صنعت فالیت دارید، آشنایی با آن‌ها خالی از لطف نیست.
قلم‌مو چسب
برای افزایش ظرافت محصول نهایی باید چسب را به‌خوبی روی سطح کار به‌صورت یکنواخت پخش‌کنید. قلم‌مو بهترین وسیله‌ای است که این کار را برای شما ممکن میکند.
کرپ (پاک‌کن چرم)
درصورتی‌که چسب کمی به رویه کار نفوذ کرد، اصلاً نگران نباشید. کرپ پاک‌کن چرم است بدون کوچک‌ترین آسیبی چسب را از روی چرم پاک میکند.
ابزارهای چرم دوزی دستی؛ ابزارهای نگهداری
ابزارهای نگهداری در بیشتر صنایع‌دستی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این ابزار روند کار شما را تسهیل می‌بخشند و ظرافت و تمیزی محصول را افزایش می‌دهند. ازجمله ابزار نگه‌دارنده برای چرم‌دوزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تخته کار
تخته کار برای برش پارچه، نمد و چرم استفاده می‌شود که 1.5 میلی‌متر ضخامت دارد. این تخته در سایزهای A3 و A4 تولید و عرضه می‌شود. سطح این تخته با مقیاس‌های اینچ و سانتی‌متر مدرج شده است. این محصول در دو مدل فایبرگلاس و پلاستیک فشرده تولید می‌شود.
گیره
این ابزار در نقش گیره کاربرد دارد که چرم را روی میز کار برای از چسب زدن نگه می‌دارد. همچنین به کمک گیره می‌توان چندلایه چرم را برای دوخت یا برش روی یکدیگر فیکس کرد.
گیره پا اسبی مخصوص دوخت دوسوزنه
این گیره چوبی به کمک اهرم باز و بسته می‌شود که چرم را ثابت نگه دارد و از حرکت آن جلوگیری میکند. به کمک گیره می‌توانید به‌صورت هم‌زمان از دودست خود برای برش یا دوخت چرم استفاده کنید.
ابزار چرم دوزی؛ علامت زنی چرم
احتمالاً همه ما به‌صورت واقعی یا در فیلم‌های تلویزیونی دیده‌ایم که برای دوخت پارچه روی آن علامت‌هایی می‌زنند. دوخت چرم نیز همین شرایط را دارد. ابزارهایی مخصوصی برای علامت زنی وجود دارند که این ابزار به شرح زیر هستند.
سنبه
سنبه از دیگر ابزار چرم‌دوزی است که از فولاد تهیه می‌شود. به کمک این وسیله می‌توانید به‌راحتی روی چرم طبیعی سوراخ ایجاد کنید. این نکته را به خاطر داشته باشید که چرم‌های طبیعی به‌راحتی سوراخ نمی‌شوند. ازاین‌رو سنبه ازجمله ابزارهای ضروری کار شما به شمار می‌آید.
سنبه‌ها در ابعاد و شماره‌های مختلفی وجود دارند که هر یک از این شماره‌ها سوراخی با قطر مشخص ایجاد میکند. برخی از سنبه‌ها در اشکال خاصی مانند گل، ستاره و … طراحی می‌شوند که برای تزئین محصولات چرم مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نکته را به خاطر داشته باشید که سمبه 0.5 برای چرم‌های نازک مانند چرم گوسفند و سمبه‌هایی با شماره بالاتر برای چرم‌های ضخیم مانند چرم گاو استفاده می‌شوند. سنبه‌ها مدل‌های مختلفی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.
سنبه گرد (پانچر)
این سنبه با مقطعی گرد به‌صورت مداد طراحی‌شده است که رایج‌ترین مدل سنبه محسوب می‌شود.
سنبه شکلی
سطح مقطع این سنبه به‌صورت شکل‌های هندسی است که برای کارهای تزئینی محصول کاربرد دارد.
سنبه حکاکی
سنبه حکاکی نقش‌های مختلفی دارد که به‌منظور حک کردن نقش‌های مختلف روی چرم استفاده می‌شود.
سنبه چاک زن
این سنبه فولادی برای ایجاد برش‌های کوچک یک سانتی‌متری کاربرد دارد.
سنبه اریب زن یا چنگالی
سنبه چنگالی یا اریب زن برای ایجاد سوراخ‌های کوچک کاربرد دارد. این وسیله سوراخ‌هایی بافاصله یکسان و در یک راستا ایجاد میکند که سرعت کار شما را بسیار افزایش می‌دهد.
سنبه کمربندی
سنبه کمربندی از فولاد تهیه می‌شود که دوام و استحکام بالایی دارد. به کمک این سنبه می‌توان قسمت انتهایی کمربندهای چرم را به‌راحتی برش زد. این سنبه کاملاً تخصصی است که استفاده از آن به صنعتگران توصیه می‌شود.
مشته
مشته ازجمله پرکاربردترین ابزار چرم‌دوزی است که برای ضربه زدن به سمبه استفاده می‌شود. با کمک مشته بدون هیچ فشاری می‌توانید به کمک سمبه چرم را سوراخ ایجاد کنید. این وسیله فولادی همانند گوشت‌کوب است که وزن بالایی دارد. از مشته برای محکم کردن اتصال بین چرم و آستر و سایر قطعات با یکدیگر نیز استفاده می‌کنند.
چکش
چکش یا ماله ابزاری برای ضربه زدن به مشته و جهت ایجاد سوراخ روی چرم است.
ابزار چرم دوزی؛ اندازه‌گیری
اندازه‌گیری ازجمله مهم‌ترین فاکتورها برای پیاده‌سازی طراحی روی چرم است. ابزار مختلفی در چرم‌دوزی وجود دارند که اندازه‌گیری را برای شما تسهیل می‌بخشند. این ابزار به شرح زیر هستند.
خط کش نشانه
این خط کش برای نشانه‌گذاری دقیق و منظم کاربرد دارد.
خط کش فلزی
همان‌طور که گفته شد خط کش انتخابی باید مستحکم باشد. لبه‌های خط کش فلزی در حین برش چرم با کاتر از بین نمی‌رود. ازاین‌رو در چرم‌دوزی از آن استفاده می‌شود. این خط‌کش‌ها در سایزهای 20، 30 و 50 تولید و عرضه می‌شوند.
گونیا
با کمک گونیا علامت‌گذاری‌های 90 درجه بسیار آسان می‌شود.
ابزار چرم دوزی؛ رسم و طراحی
درنهایت آخرین دسته از ابزار چرم‌دوزی مربوط به وسایل رسم می‌شود که به شرح زیر هستند:
خودکار ژله‌ای
از خودکارهای ژله‌ای جهت علامت‌گذاری روی چرم استفاده می‌کنند. این خودکارها از پلاستیک هستند که برای اصلاح اثر آن‌ها می‌توان از کرپ یا سنبه استفاده کرد.
خودکار نقره‌ای
برای رسم الگو و مشخص کردن محل دوخت روی چرم از خودکار اکلیلی نقره‌ای استفاده می‌کنند. اثر این خودکار به‌راحتی با دستمال مرطوب پاک می‌شود.
خودکار نوبوک
این خودکار نیز برای علامت‌گذاری چرم استفاده می‌شود که اثر آن به‌راحتی پس از اتمام کار قابل پاک شدن است.
مقوای شطرنجی یا کاغذ الگو
کاغذ الگو شطرنجی بهترین گزینه برای رسم الگو است که دقت اندازه‌گیری‌های شما را افزایش می‌دهد.
قیمت ابزار چرم دوزی
پس از تهیه لیست خرید ابزار چرم دوزی با دست نوبت به تخمین قیمت آن می‌رسد. فروشگاه‌های اینترنتی و حضوری بسیاری در سرتاسر کشور وجود دارند که اقدام به فروش ابزار چرم دوزی می‌کنند. به شما توصیه می‌کنیم که قبل از خرید ابتدا قیمت فروشگاه‌های مختلف را چک کرده و سپس اقدام به خرید آن نمایید. قیمت ابزار چرم دوزی ثابت و مشخص نیست. فاکتورهایی از قبیل برند تولیدکننده، مواد به‌کاررفته در آن و نوسانات بازار بر قیمت نهایی این ابزار تأثیر می‌گذارند.
کلام آخر
برای آموزش مهارت چرم‌دوزی شما به کلاس‌های یا فیلم‌های آموزشی آن و ابزار مخصوص نیاز دارید. چرم‌دوزی نیز مانند سایر صنایع‌دستی ابزاری مخصوص به خود دارد. در این متن تنها جهت حمایت از کارهای خانگی و کارآفرینی تمامی ابزار چرم دوزی را به‌صورت کاملاً رایگان معرفی کردیم. فروشگاه‌های اینترنتی و خرازی‌های بسیاری در سراسر کشور اقدام به فروش ابزار چرم دوزی می‌کنند که برای تهیه این وسایل می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. اگر دوست دارید در مورد انواع چرم اطلاعات بیشتری به دست آورید با مجله نوت روز همراه باشید
